23 თებერვალი, 2015 წელი

საქართველოს უზენაესი სასამართლო
სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემდეგი შემადგენლობით:
თავმჯდომარე:
ნინო ბაქაქური
მოსამართლეები:
ზურაბ ძლიერიშვილი, თეიმურაზ თოდრია,

საქმის განხილვის ფორმა - ზეპირი განხილვის გარეშე

საკასაციო საჩივრის ავტორი - ე. წ - ლ-ი (მოსარჩელე)

მოწინააღმდეგე მხარე - შ. წ-ი (მოპასუხე)

გასაჩივრებული განჩინება - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 7 ოქტომბრის განჩინება

კასატორის მოთხოვნა - გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილება

დავის საგანი - უკანონო ხელშეშლის აღკვეთა და უძრავი ნივთის უკანონო მფლობელობიდან გამოთხოვა

ა ღ წ ე რ ი ლ ო ბ ი თ ი ნ ა წ ი ლ ი

ე. წ-ლ-მა სარჩელი აღძრა სასამართლოში შ. წ-ის მიმართ უკანონო ხელშეშლის აღკვეთისა და უძრავი ნივთის უკანონო მფლობელობიდან გამოთხოვის თაობაზე შემდეგი დასაბუთებით:

მოსარჩელის განმარტებით, თბილისში, გ-ის მე-2 შესახვევი №...-ში მდებარე უძრავი ქონება წარმოადგენs სამი ფიზიკური პირის თანასაკუთრებას. კერძოდ, ე. წ-ლ-ს ეკუთვნის 46,21 კვ.მ. ფართი, შ. წ-ს - 11,78 კვ.მ., ხოლო გ. გ-ს - 40,81 კვ.მ. ფართი. მიწის ნაკვეთზე მდებარეობს 10 შენობა. აღნიშნული ფართის წინ, ნიშნულით დაბლა, ყოველგვარი მშენებლობის ნებართვის გარეშე შ. წ-ის მიერ მოშენებულია საცხოვრებელი ფართი, რომელიც საჯარო რეესტრში აღრიცხული არ არის საკუთრების უფლებით. ამ ფართზე მოწყობილია ღია ტერასა, რომლითაც სარგებლობდს მხოლოდ მოპასუხე. მოსარჩელის კუთვნილ ფართს ფასადის მხარეს, მთელ სიგრძეზე აქვს ფანჯარა, რომელსაც ესაზღვრება მოპასუხის სარგებლობაში არსებული ღია ტერასა, რითაც ირღვევა კონსტიტუციით გათვალისწინებული პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლება. მიწის ნაკვეთი წარმოადგენს მხარეთა თანასაკუთრებას, შესაბამისად, მხარეთა შორის არსებული სადავო ურთიერთობა უნდა მოწესრიგდეს აღნიშნული საზიარო უფლების მომწესრიგებელი ნორმების შესაბამისად. მოსარჩელის განცხადებით, იგი შეიზღუდა, როგორც საერთო საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის სარგებლობით, ასევე უნებართვო მშენებლობების შედეგად მას წაერთვა საერთო საკუთრების მიწის ნაკვეთთან დაკავშირებული ყველა სანივთო უფლება. მოსარჩელის განცხადებით, მოპასუხემ ასევე უკანონოდ დაიკავა მის საკუთრებაში არსებული 10 კვ.მ. ფართის სამზარეულო.

მოპასუხემ სარჩელი არ ცნო შემდეგი დასაბუთებით:

საქართველოს საბჭოთა სოციალური რესპუბლიკის ქ. თბილისის კიროვის რაიონის სახალხო სასამართლოს 1985 წლის 1 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით დადგენილია, რომ თანამესაკუთრეთა სახლები არის დამოუკიდებელი ნაგებობები, გააჩნიათ ცალკე შესასვლელი, სათავსოები და იზოლირებული ეზო. ამდენად, მოპასუხის მიერ საკუთარი სახსრებით უნებართვოდ აგებული ნაგებობებიც სწორედ აღნიშნულ იზოლირებულ ეზოშია განთავსებული და კავშირი არა აქვს თანამესაკუთრეთა იზოლირებულ ეზოებთან ან მათ შენობებთან. აივანი, რომლის დემონტაჟსაც ე. წ-ლ-ი ითხოვს, არ გადის სხვა თანამესაკუთრეების ინდივიდუალურ საკუთრებაში არსებულ ფართზე. მოპასუხე აივნის დემონტაჟისთვის აუცილებლად მიიჩნევს, სამოქალაქო კოდექსის 176-ე მუხლის შესაბამისად, დადგინდეს აივნიდან გამომდინარე მოსარჩელის ბინაზე დაუშვებელი ხელყოფის ფაქტი, რასაც მისი აზრით, ადგილი არა აქვს.

მოპასუხე ასევე არ დაეთანხმა მოსარჩელის მოთხოვნას სამზარეულოს დაკავების ნაწილში და აღნიშნა, რომ ეს ფართი ემიჯნებოდა მოსარჩელის საკუთრებაში არსებულ ფართს. მომიჯნავე ფართი თავდაპირველად იყო საერთო საკუთრებაში და დანარჩენ 10 კვადრატულთან ერთად აღნიშნულით სარგებლობდა შ. წ-ი ძველ მესაკუთრესთან ერთად, რომელსაც დანარჩენი თანამესაკუთრეების თანხმობით გადაეცა საკუთრებაში კუთვნილი წილი, 10 კვ.მ. შესაბამისად, დანარჩენი 10 კვ.მ. ფართის გადაცემის მოთხოვნა, მოპასუხის აზრით, უსაფუძვლოა.

თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2013 წლის 21 ნოემბრის გადაწყვეტილებით ე. წ-ლ-ის სარჩელი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ: მოპასუხე შ. წ-ს დაევალა თბილისში, გ-ის მე-2 შესახვევი №...-ში მდებარე შენობა-ნაგებობიდან (საკადასტრო კოდი ...) საკადასტრო გეგმის მიხედვით 9/1 შენობა-ნაგებობის თავზე მოწყობილი ღია ტერასისა და მასზე განლაგებული ხვეული, რკინის კიბის მოშლა. მასვე დაევალა საკადასტრო გეგმის მიხედვით 3/2 შენობის კედელში გაჭრილი იმ კარების ამოშენება, რომელიც გადიოდა ტერასაზე; ე. წ-ლ-ს უარი ეთქვა სარჩელის დაკმაყოფილებაზე იმ სასარჩელო მოთხოვნათა ნაწილში, რომლებიც შეეხებოდა: ა) თბილისში, გ-ის მე-2 შესახვევი №...-ში მდებარე შენობა-ნაგებობიდან (საკადასტრო კოდი ...) საკადასტრო გეგმის მიხედვით 9/1 და 5/1 შენობა-ნაგებობების დემონტაჟს; ბ) საკადასტრო გეგმის მიხედვით 10/1 შენობის მომიჯნავედ მდებარე ეზოს ნაწილით სარგებლობაში ხელშეშლას; გ) შ. წ-ის უკანონო მფლობელობიდან შენობის ფართის გამოთხოვას.

თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს ე. წ-ლ-მა და შ. წ-მა.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 7 ოქტომბრის განჩინებით ე. წ-ლ-სა და შ. წ-ის სააპელაციო საჩივრები დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ: გაუქმდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალქო საქმეთა კოლეგიის 2013 წლის 21 ნოემბრის გადაწყვეტილება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდა იმავე სასამართლოს.

სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია შემდეგი ფაქტობრივი გარემოებები:

თბილისში, გ-ის მე-2 შესახვევი, №...-ში მდებარე 304 კვ.მ მიწის ნაკვეთი (საკადასტრო კოდი ...) საჯარო რეესტრში აღრიცხულია გ. გ-ის, შ. წ-ის, ე. წ-ლ-ის თანასაკუთრებად.

მიწის ნაკვეთზე მდებარე შენობა-ნაგებობებზე მესაკუთრეთა საკუთრების უფლება რეგისტრირებულია ინდივიდუალურად. კერძოდ: ე. წ-ლ-ის ინდივიდუალურ საკუთრებაში რეგისტრირებულია საერთო ფართი 46,21 კვ.მ. (ნაგებობა №6- ფართით 6,76 მ2, №8 ნაგებობა - 24,04 კვმ ფართით და ასევე №7 ნაგებობაში - 15,41 კვ.მ ფართი), შ. წ-ის ინდივიდუალურ საკუთრებად რეგისტრირებულია ნაგებობა №3 და №4 (ლიტ „ვ“) საერთო ფართით 11.78 კვ.მ, ხოლო გ. გ-ის საკუთრებად - ნაგებობა №1 და №2 საერთო ფართით 40.81 კვ.მ. (იხ. 04.03.2013წ. მომზადებული ამონაწერი საჯარო რეესტრიდან, ტ. I, ს.ფ. 224,225).

სასამართლომ დაადგინა, რომ მოპასუხე შ. წ-ის და მესამე პირის გ. გ-ის რეალურ მფლობელობაში არსებული შენობა-ნაგებობების ფართი მნიშვნელოვნად აღემატება საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულ ფართებს და მათ მფლობელობაში, გარდა კანონიერი ნაგებობებისა, ასევე არის უნებართვოდ აშენებული ნაგებობები: მაგალითად, შ. წ-ს ნაცვლად საჯარო რეესტრში რეგისტრირებული 11,78 მ2-სა, რეალურად დაკავებული აქვს სამ სართულზე განთავსებული 133 მ2 (2013 წლის 11 და 24 ოქტომბრის სასამართლო სხდომების ოქმები, 21.11.2013წ. გადაწყვეტილება). 11,78 მ2-ის ზემოთ ფართი ლეგალიზებული არ არის (იხ. 04.03.2013წ. მომზადებული ამონაწერი საჯარო რეესტრიდან, ტ. I, ს.ფ. 224,225; იხ. ქალაქ თბილისის მერიის სსიპ თბილისის არქიტექტურის სამსახურის 12.11.2012წ. გადაწყვეტილება მ. მ-ს განცხადებაზე).

სააპელაციო სასამართლომ უდავოდ დადგენილად მიიჩნია, რომ თბილისში, გ-ის მე-2 შესახვევი №... მისამართზე განთავსებული მხარეთა თანასაკუთრებაში არსებული უძრავი ქონების თანამედროვე სახით ფორმირება დასრულდა ძველი ქალაქის რეაბილიტაციისა და განვითრების ფონდის მიერ ქ. თბილისის ქვემო კ. უბნის შენობათა რეაბილიტაციის პროგრამის ფარგლებში (იხ. ტ. I. ს.ფ.41-46). თავად ძველი ქალაქის რეაბილიტაციისა და განვითარების ფონდი ლიკვიდირებულია ქალაქ თბილისის მთავრობის 07.03.2012წ. დადგენილებით.

სასამართლომ აღნიშნა, რომ მხარეების განმარტებით, ქ. თბილისის ქვემო კ. უბანი წარმოადგენს კულტურული მემკვიდრეობის ობიექტს (07.10.2014წ. სხდომის ოქმი CD დისკზე, 16:18:54-16:19:38).

პალატამ მიუთითა საქმეში წარმოდგენილ ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის წერილზე, რომლითაც განმარტებულია, რომ „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ საქართველოს კანონის და საქართველოს მთავრობის 24.03.2009წ. №57 დადგენილების შესაბამისად, შენობა-ნაგებობის ფასადებზე სამშენებლო სამუშაოების წარმოება საჭიროებს მშენებლობის ნებართვას და აკრძალულია უნებართვოდ აივნის მიშენება ან ამოშენება, ფასადზე ახალი ღიობების გამოჭრა, არსებული ღიობის გაფართოება ან ამოშენება და მსუბუქი კონსტრუქციის განთავსება. გაფრთხილებაში ასევე მითითებულია, რომ მსგავსი უნებართვოდ განხორციელებული სამუშაოები ამახინჯებს დედაქალაქის იერსახეს და არღვევს ახლად რეკონსტრუირებული შენობა-ნაგებობის ერთგვაროვან არქიტექტურულ სახეს (იხ. ტ. I. ს.ფ.40).

სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ უნდა გარკვეულიყო რა პარამეტრებით და ფარგლებში შედიოდა აღნიშნული სახლთმფლობელობა ან/და უბანი „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ საქართველოს კანონის რეგულირების სფეროში. სწორედ ამ საკითხის კვლევის და სპეციალური კანონით განსაზღვრული სამართლებრივი რეჟიმის გამოყენების საჭიროების დადგენის შემთხვევაში უნდა გარკვეულიყო - იყო თუ არა „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის უფლებამოსილი ორგანო მოცემული დავის თაობაზე ინფორმირებული და არსებობდა თუ არა მოცემულ დავაში მისი ჩაბმის კანონისმიერი წინაპირობები.

სასამართლომ მიუთითა ასევე საქმეში წარმოდგენილ ქ. თბილისის მერიის 19.02.2013წ. №12/12782-7 სხდომის ოქმზე, რომელზეც განხილული იქნა ე. წ-ლ-ის საჩივარი გადაწყვეტილებაზე, რომლითაც კორექტირება შევიდა 14.08.2009წ. ქალაქ თბილისში, ძველი თბილისის რაიონში, გ-ის მე-2 შესახვევი №...-ში №01/1164 ბრძანებით შეთანხმებულ ფასადების რესტავრაცია-რეაბილიტაციის პროექტში და ობიექტს დაემატა კიბე, რომლის დემონტაჟიც იყო მოთხოვნილი წარმოდგენილი სარჩელით. აღნიშნული სხდომის ოქმით სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ ე. წ-ლ-ის ადმინისტრაციული საჩივრის მოწინააღმდეგე მხარე იყო ქ. თბილისის მერიის სსიპ ქ. თბილისის არქიტექტურის სამსახური, დაინტერესებული პირის სტატუსით კი მიწვეული იყო ააიპ „თბილისის განვითრების ფონდი“ (იხ. ტ. I. ს.ფ. 227-233). აღნიშნულზე დაყრდნობით პალატამ მიიჩნია, რომ სადავო ღია ტერასის და მასზე განლაგებული ხვეული რკინის კიბის დემონტაჟის საკითხის გადაწყვეტისას ასევე უნდა გარკვეულიყო იმ პირის პოზიცია, რომელიც ადმინისტრაციული წარმოების დროს იყო მოწინააღმდეგე მხარე, დაინტერესებული პირი. საქმის მასალებით არ დასტურდებოდა, რომ ქ. თბილისის მერიისათვის (სსიპ ქ. თბილისის არქიტექტურის სამსახურისათვის) ან ააიპ „თბილისის განვითარების ფონდისათვის“ რაიმე ფორმით ცნობილი იყო წინამდებარე დავის სასამართლოში განხილვის თაობაზე. პალატამ აქვე განმარტა, რომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 89-ე და 90-ე მუხლები ადგენს მესამე პირის ჩაბმის შესაძლებლობას მხარის ან თავად დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნის გარეშე მესამე პირის შუამდგომლობის საფუძველზე. დისპოზიციურობის მიხედვით მხარეები თავად წყვეტენ მიმართავენ თუ არა სასამართლოს ასეთი შუამდგომლობით. ამასთან, თუ ჩანს, რომ დავაზე მიღებულმა გადაწყვეტილებამ შემდგომში შეიძლება გავლენა მოახდინოს სხვა პირის უფლებებსა და მოვალეობებზე ერთ-ერთი მხარის მიმართ, უნდა გაირკვეს, არის თუ არა ასეთი სუბიექტი ინფორმირებული დავის თაობაზე, რაც საკმარისი საფუძველია იმისათვის, რომ ასეთმა პირმა გადაწყვიტოს, ისარგებლებს თუ არა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 89-ე მუხლით დადგენილი უფლებით.

სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ მითითებული გარემოებების თავისებურებების გათვალისწინებით, მიზანშეწონილი იყო დავის პირველი ინსტანციის სასამართლოში ხელახლა განსახილველად დაბრუნება.

სააპელაციო სასამართლომ ასევე აღნიშნა, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს უარი სარჩელზე ეზოთი სარგებლობის ხელშეშლის აღკვეთის ნაწილში ეფუძნება იმ გარემოებას, რომ მესაკუთრეებს შორის ეზო ქ. თბილისის კიროვის რაიონის სახალხო სასამართლოს 1986 წლის 7 თებერვლის №2/36 გადაწყვეტილებით ფაქტობრივად იყო გაყოფილი, ანუ დადგენილი იყო სარგებლობის წესი და ამჟამინდელი საჯარო რეესტრის ჩანაწერი თანასაკუთრებასთან დაკავშირებით, არ შეესაბამებოდა რელობას (იხ. ტ.I. ს.ფ. 360). შესაბამისად, ეზო გასაჩივრებული გადაწყვეტილებით მიჩნეულ იქნა ინდივიდუალური საკუთრების ობიექტად.

ამ საკითხთან დაკავშირებით სააპელაციო პალატამ ყურადღება გაამახვილა შემდეგ გარემოებებზე: ქ. თბილისის კიროვის რაიონის სახალხო სასამართლოს გადაწყვეტილების გამოტანის დროს (1986წ.) მიწა არ წარმოადგენდა საერთო საკუთრების ობიქტს, ის სახელმწიფო საკუთრება იყო. შესაბამისად, ვერც მასზე საკუთრების გამიჯვნა მოხდებოდა. კიროვის რაიონის სახალხო სასამართლოს გადაწყვეტილება არ შეიცავს პირდაპირ მითითებას თუნდაც ეზოთი სარგებლობის საზღვრების კონკრეტულ მდებარეობაზე და პარამეტრებზე. მიწის ნაკვეთი შენობა-ნაგებობების მესაკუთრეთა საერთო საკუთრებად აღირიცხა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1513-ე მუხლის საფუძველზე. ქ. თბილისის კიროვის რაიონის სახალხო სასამართლოს 1986 წლის 7 თებერვლის გადაწყვეტილებამ ასხვა ჰპოვა ტექინვენტარიზაციის ბიუროს მონაცემთა შორის და ის მიეთითა თითოეული მესაკუთრის საკუთრების უფლების და მისი მოცულობის განმსაზღვრელ ერთ-ერთ საფუძვლად მხოლოდ შენობა-ნაგებობებთან მიმართებით (იხ. ტ. I, ს.ფ. 307-308). გარდა ამისა, სააპელაციო პალატის განმარტებით, იმის გათვალისწინებით, რომ უდავო იყო სხვადასხვა პერიოდში ეზოში უნებართვო მშენებლობების წარმოების ფაქტი, ეზოთი სარგებლობის თუნდაც შეთანხმებული წესის დადგენისას უნდა გამოკვლეულიყო რა ფართობი (რა პარამეტრებით) იყო შენობა-ნაგებობებისაგან თავისუფალი გადაწყვეტილების მიღების პერიოდში (1986წ.) და რა ფართობია სარგებლობაში ამჟამად; კონკრეტულად ეზოს რა ნაწილს ფლობდნენ შენობა-ნაგებობების ადრინდელი მესაკუთრეები და ეზოს რა ნაწილია მათ უფლებამონაცვლეთა მფლობელობაში.

სასამართლომ აღნიშნა, რომ საკითხზე, მხარეთა შეთანხმება მიწის ნაკვეთით სარგებლობის წესზე აუქმებდა თუ არა, ან ცვლიდა თუ არა უძრავ ქონებაზე საკუთრების უფლების მოპოვების რეჟიმს, არსებობდა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის განმარტებები (იხ. 09.01.2014წ. განჩინება საქმეზე №ას-496-472-2013).

ამასთან, იმის გათვალისწინებით, რომ წინამდებარე დავის ფარგლებში ასევე იხილებოდა მოთხოვნები მოსარჩელის, მოპასუხის და მესამე პირის გ. გ-ის ამჟამად საერთო საკუთრებად აღრიცხულ მიწის ნაკვეთზე უნებართვოდ აგებული (არალეგალიზებული) შენობა-ნაგებობების ანუ მიწის ნაკვეთის არსებითი შემადგენელი ნაწილის (9/1 და 5/1 ნომრებად აღნიშნული შენობა-ნაგებობები) დემონტაჟის თაობაზე, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ საწინააღმდეგოს დადგენამდე (მიწაზე საზიარო უფლების გაუქმებამდე ან ჩანაწერის უსწორობის დადგენამდე) სავალდებულო თანამონაწილეობის სახით მოპასუხედ (და არა მესამე პირად დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნის გარეშე) ჩაბმული უნდა ყოფილიყო მიწის ნაკვეთის ყველა რეგისტიტებული თანამესაკუთრე, რაც, სააპელაციო სასამართლოს აზრით, გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების და საქმის ხალეხლა განსახილველად იმავე სასამართლოში დაბრუნების კიდევ ერთი პროცესუალური საფუძველი იყო.

სააპელაციო პალატამ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 377-ე მუხლზე დაყრდნობით განმარტა, რომ სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობის საგანს წარმოადგენს პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილი ის ფაქტობრივი გარემოებები, რომლებზედაც დამყარებულია გასაჩივრებული გადაწყვეტილება, ამ გარემოებების დამადასტურებელი მტკიცებულებები და მათი სამართლებრივი თვალსაზრისით შეფასების სისწორე. სააპელაციო სასამართლოს უფლებამოსილების ფარგლები არ მოიცავს გადაწყვეტილი დავის ხელახალი განხილვის შესაძლებლობას. პალატამ მიიჩნია, რომ მოცემულ დავაში დასადგენი გარემოებები წარმოადგენს ისეთ საკითხებს, რომელთა დადგენა უნდა მოხდეს საქმის პირველი ინსტანციის სასამართლოში განხილვის დროს, რაც მიზანშეწონილს ხდის საქმის პირველი ინსტანციის სასამართლოში განსახილველად დაბრუნებას.

სააპელაციო სასამართლოს განჩინებაზე ე. წ-ლ-მა შეიტანა საკასაციო საჩივარი და მოითხოვა გასაჩივრებული განჩინების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილება.

კასატორის განცხადებით, სააპელაციო სასამართლომ პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილების გაუქმების და საქმის იმავე სასამართლოში განსახილველად დაბრუნების საფუძვლად მიუთითა, რომ თბილისში გ-ის მე-2 შესახვევი №... მისამართზე განთავსებული, მხარეთა თანასაკუთრებაში არსებული უძრავი ქონების თანამედროვე სახით ფორმირება დასრულდა ძველი ქალაქის რეაბილიტაციისა და განვითარების ფონდის მიერ (შემსრულებელი) ქ. თბილისის ქვვემო კ. უბნის შენობათა რეაბილიტაციის პროგრამით, ხოლო თავად ძველი ქალაქის რეაბილიტაციისა და განვითარების ფონდი ლიკვიდირებულია ქალაქ თბილისის მთავრობის 07.03.2012 წ. დადგენილებით. მხარეების განმარტებით, თბილისის ქვემო კ. უბანი წარმოადგენს კულტურული მემკვიდრეობის ობიექტს. ამიტომ სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ უნდა გარკვეულიყო რა პარამეტრებით და ფარგლებში შედიოდა აღნიშნული სახლთმფლობელობა ან/და უბანი „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ საქართველოს კანონის რეგულირების სფეროში. სააპელაციო სასამართლომ იქვე მიუთითა, რომ გასარკვევი იყო, „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის უფლებამოსილი ორგანო არის თუ არა მოცემული დავის თაობაზე ინფორმირებული და არსებობდა თუ არა აღნიშნულ დავაში მისი ჩაბმის კანონისმიერი წინაპირობები. საკასაციო საჩივრის ავტორი მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლოს ამგვარი მსჯელობა არ შეიძლება გაზიარებული იქნას, რადგან იგი მიუთითებს იმაზე, რომ სწორი სამართლებრივი შეფასება არ მისცა საქმეში წარმოდგენილი თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის წერილს, რომლითაც განმარტებულია, რომ „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ საქართველოს კანონის და საქართველოს მთავრობის 24.03.2009 წ. №7 დადგენილების შესაბამისად შენობა-ნაგებობის ფასადებზე სამშენებლო სამუშაოების წარმოება საჭიროებს მშენებლობის ნებართვას და აკრძალულია უნებართვოდ აივნის მიშენება ან ამოშენება, ფასადზე ახალი ღობის გამოჭრა, არსებული ღობის გაფართოება ან ამოშენება და მსუბუქი კონსტრუქციის განთავსება. გაფრთხილებაში ასევე მითითებულია, რომ მსგავსი უნებართვოდ განხორციელებული სამუშაოები ამახინჯებს დედაქალაქის იერსახეს და არღვევს ახლად რეკონსტრუირებული შენობა-ნაგებობის ერთგვაროვან არქიტექტურულ სახეს. შ. წ-ის განმარტებით, ის არის წერილის ადრესატი, რომელსაც ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურმა განუმარტა უფლება-მოვალეობები ახლად რეკონსტრუირებული შენობა-ნაგებობასთან დაკავშირებით (იხ. ტ. I. ს.ფ. 40). კასატორის აზრით, სააპელაციო სასამართლოს სწორი სამართლებრივი შეფასება რომ მიეცა ამ დოკუმენტისათვის, მაშინ ის მოცემულ საქმეზე ახალ გადაწყვეტილებას მიიღებდა სარჩელის დკმაყოფილების თაობაზე. საჩივრის ავტორი სასამართლოს ყურადღებას მიაქცევს საქმეში წარმოდგენილ თბილისის მერიის 19.02.2013 წ. №12/12782-7 სხდომის ოქმზე, რომელზეც განხილული იქნა ე. წ-ლ-ის საჩივარი გადაწყვეტილებაზე, რომლითაც კორექტირება შევიდა 14.08.2009 წ. ქალაქ თბილისში, ძველი თბილისის რაიონში გ-ის მე-2 შესახვევი №...-ში №01.11.64 ბრძანებით შეთანხმებული ფასადების რესტავრაცია-რეაბილიტაციის პროექტში და ობიექტს დაემატა კიბე. სადავო არ არის, რომ ეს არის სწორედ ის კიბე, რომლის დემონტაჟიც არის მოთხოვნილი წარმოდგენილი სარჩელით. სხდომის ოქმით დგინდება, რომ ე. წ-ლ-ის ადმინისტრაციული საჩივრის მოწინააღმდეგე მხარე იყო თბილისის მერიის სსიპ ქ. თბილისის არქიტექტურის სამსახური, დაინტერესებული პირის სტატუსით კი მოწვეული იქნა ააიპ „თბილისის განვითარების ფონდი“ (იხ. ტ. I. ს.ფ. 227-233). კასატორის აზრით, აღნიშნული სხდომის ოქმის შინაარსი წარმოადგენს იმის უტყუარ მტკიცებულებას, რომ მოცემულ დავაში, შესაძლო მესამე პირად დამოუკიდებელი მოთხოვნის გარეშე ჩასაბმელი სააპელაციო სასამართლოს მიერ მითითებული პირები ინფორმირებული იყვნენ მხარეთა შორის უკანონო ნაგებობებთან დაკავშირებით წარმოშობილი დავის შესახებ, მაგრამ მათ არც მაშინ და არც შემდგომ არ გამოუხატავთ ნება კანონით გათვალისწინებული წესის შესაბამისად, მოცემულ საქმეში ჩართვის თაობაზე. სააპელაციო სასამართლოს 2014 წლის 7 ოქტომბრის სხდომაზე მოსარჩელის წარმომადგენელმა მტკიცებულებების შემოწმებისას სასამართლოს ყურადღება გაამახვილა სწორედ ზემოაღნიშნულ გარემოებასთან დაკავშირებით (იხ. ტ.II. ს.ფ.132), მაგრამ აღნიშნულს სასამართლომ სწორი სამართლებრივი შეფასება არ მისცა. ამდენად, სააპელაციო სასამართლომ მოცემული საფუძვლებით არასწორად დააბრუნა ხელახლა განსახილევლად საქმე, რითაც დაირღვა პროცესუალური ეკონომიის პრინციპი, შესაბამისად კი მოსარჩელის უფლებები, რადგან 2011 წლის ოქტომბრიდან დღემდე სასამართლოებში ისედაც გაჭიანურდა მოცემული საქმის განხილვა და მოპასუხე მთელი ამ ხნის განმავლობაში უხეშად ხელყოფდა ე. წ-ლ-ის საკუთრების უფლებას. მოცემული საქმის გაჭიანურებას ხელი შეუწყო იმ გარემოებამაც, რომ საპელაციო სასამართლოს 2014 წლის 15 აპრილის სხდომაზე არ გამოცხადდა მოპასუხე შ. წ-ის ადვოკატი ზ. ჟ-ე, მან სასამართლოში წარმოადგინა განცხადება საქმის განხილვის გადადების თაობაზე იმ საფუძვლით, რომ სხვა სასამართლოში პროცესი ჰქონდა დანიშნული, მაგრამ ამის დამადასტურებელი საბუთი არ წარმოუდგენია; პროცესზე აპელანტის წარმომადგენელი არ დაეთანხმა საქმის განხილვის გადადებას და მოითხოვა საქმის გადადების დამადასტურებელი პატივსადები საბუთი (ტ. II. ს.ფ 57-58), მაგრამ ზ. ჟ-ეს აღნიშნული არ წარმოუდგენია, რის გამოც სააპელაციო სასამართლოს 2014 წლის 25 აპრილის განჩინება საქმის განხილვის გადადების შესახებ შ. წ-ის წარმომადგენლის ზ. ჟ-ის გამოუცხადებლობის შესახებ უკანონოა, რაც კიდევ ერთხელ მიუთითებს იმაზე , რომ სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმე განხილული და გადაწყვეტილი იქნა საპროცესო და მატერიალურ-სამართლებრივი ნორმების უხეში დარღვევებით.

სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა ე. წ-ლ-ის სააპელაციო საჩივრის მოტივი იმის შესახებ, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლომ არასწორად უთხრა მას უარი სარჩელზე ეზოთი სარგებლობის ხელშეშლის აღკვეთის ნაწილში. ამ საკითხთან დაკავშირებით სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის კონკრეტულ განჩინებაზე, თუმცა სწორედ აღნიშნულ განჩინებაში (საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 9 იანვრის №ას-496-472-2013 განჩინებაში) პირდაპირაა მითითებული, რომ მხარეთა შეთანხმება მიწის ნაკვეთით სარგებლობის წესზე აუქმებს ან ცვლის უძრავ ქონებაზე საკუთრების მოპოვების რეჟიმს, შესაბამისად, ამ საქმეზე მხარეთა საკუთრების უფლების დადგენისათვის უპირატესობა ენიჭება საჯარო რეესტრის ჩანაწერს. სააპელაციო სასამართლოს საკასაციო სასამართლოს ზემოაღნიშნული მსჯელობა რომ გაეზიარებინა, მოცემულ საქმეზე ე. წ-ლ-ის სარჩელს საერთო საკუთრების მიწის ნაკვეთის უკანონო ხელშეშლის აღკვეთის მოთხოვნის თაობაზე დააკმაყოფილებდა.

დაუსაბუთებელია სააპელაციო სასამართლოს მითითება იმის შესახებ, რომ მოცემულ დავაში სავალდებულო თანამონაწილეობის სახით მოპასუხედ (და არა მესამე პირად დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნის გარეშე) ჩაბმული უნდა იქნას მიწის ნაკვეთის ყველა რეგისტრირებული თანამესაკუთრე, კერძოდ გ. გ-ი. სააპელაციო სასამართლომ ასეთი დასკვნის გამოტანისას არ გაითვალისწინა სასარჩელო მოთხოვნა და მისი ფაქტობრივი საფუძვლები, რადგან მოსარჩელის საკუთრების უფლება დარღვეულია მხოლოდ და მხოლოდ შ. წ-ის მიერ უკანონოდ აშენებული ნაგებობებით, ასევე საერთო საკუთრების მიწის ნაკვეთით სარგებლობის ხელშეშლა მომდინარეობს მხოლოდ და მხოლოდ შ. წ-ის მხრიდან და არა გ. გ-ის მხრიდან. საპელაციო სასამართლომ მოცემულ შემთხვევაში დაარღვია სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-3 მუხლის პირველი ნაწილით განმტკიცებული დისპოზიციურობის პრინციპი. ამდენად სააპელაციო სასამართლოს მიერ პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვტილების ამ საფუძვლითაც გაუქმება არასწორი და კანონსაწინააღმდეგოა.

სააპელაციო სასამართლომ უკანონოდ და დაუსაბუთებლად დააკმაყოფილა ნაწილობრივ შ. წ-ის სააპელაციო საჩივარი და ასევე უკანონოდ დააბრუნა მოცემული საქმე ხელახლა განსახილველად. სასამართლომ, ერთის მხრივ, უდავოდ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებად მიიჩნია, რომ შ. წ-ის მიერ უკანონოდ მოწყობილია სადავო ღია ტერასა, მაგრამ მეორეს მხრივ, ყურადღება არ მიაქცია იმ გარემოებას, რომ შ. წ-ი სააპელაციო საჩივრის შინაარსიდან გამომდინარე, სადავოდ არ ხდიდა პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილებას იმ ნაწილში, რომლითაც მას დაევალა უკანონოდ მოწყობილი ხვეული, რკინის კიბის მოშლა და 3/2 შენობის კედელზე გაჭრილი, ტერასაზე გამავალი კარების ამოშენება. აპელანტი საერთოდ არ ასაბუთებდა, თუ რატომ მიაჩნდა პირველი ინსტანციის სასამართლო გადაწყვეტილება ამ ნაწილში არასწორად.

კასატორი სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმებას და ახალი გადაწყვტილებით სარჩელის დაკმაყოფილებას ითხოვს ასევე შემდეგი სამართლებრივი საფუძვლით: შ. წ-ის მიერ უკანონოდ აშენებული სადავო შენობა-ნაგებობის ხელყოფის თმენის ვალდებულება არ შეიძლება დაეკისროს მოსარჩელეს იმის გამოც, რომ სამოქალქო კოდექსის 174-ე მუხლით გათვალისწინებული სამეზობლო თმენის ვალდებულება მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება დაეკისროს მეზობელს, თუ ზემოქმედება გამომდინარეობს მეორე მეზობლის საკუთრებაში მყოფი და არა უკანონო ნაგებობიდან.

ს ა მ ო ტ ი ვ ა ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი

საკასაციო სასამართლო საქმის შესწავლისა და გასაჩივრებული განჩინების იურიდიული დასაბუთების შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ ე. წ-ლ-ის საკასაციო საჩივარი უნდა დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ, თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 7 ოქტომბრის განჩინება უნდა გაუქმდეს და საქმე დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს ხელახლა განსახილველად შემდეგ გარემოებათა გამო:

I. სააპელაციო სასამართლოს მიერ მითითებული საპროცესო გარემოებები არ წარმოადგენს პირველი ინსტანციის სასამართლოში საქმის ხელახლა განსახილველად დაბრუნების საფუძველს. სააპელაციო სასამართლოს თავად შეეძლო განეხორციელებინა ის საპროცესო მოქმედებები და დაედგინა საქმის ის ფაქტობრივი გარემოებები, რომელთა დადგენაც პირველი ინსტანციის სასამართლოს დაავალა, მიეცა მათთვის სამართლებრივი შეფასება და გამოეტანა არსებითი გადაწყვეტილება საქმეზე.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 385-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, იმ შემთხვევაში, თუკი ადგილი აქვს ამ კოდექსის 394-ე მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევებს, სააპელაციო სასამართლო აუქმებს გადაწყვეტილებას და საქმეს უბრუნებს პირველი ინსტანციის სასამართლოს ხელახლა განსახილველად. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, სააპელაციო სასამართლოს შეუძლია, არ გადააგზავნოს საქმე უკან და თვითონ გადაწყვიტოს იგი. ამრიგად, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 385-ე მუხლი, ერთის მხრივ, უთითებს პირველ ინსტანციაში საქმის დაბრუნების საფუძვლებზე, ხოლო, მეორეს მხრივ, სასამართლოს აძლევს უფლებას, ამ საფუძვლების არსებობისას, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში, სამართლიანი მართლმსაჯულების განხორციელების სტანდარტიდან გამომდინარე, შეაფასოს რა უფრო მართებულია - მის მიერ გადაწყვეტილების გამოტანა თუ საქმის ხელახლა განსახილველად პირველ ინსტანციაში დაბრუნება.

ზემოაღნიშნული განპირობებულია სამართლიანი სასამართლოს უფლებით, რომელიც ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლის თანახმად, ადამიანის ერთ-ერთი ძირითადი უფლებაა და თავის თავში მოიცავს ადამიანის უფლებას მისი საქმე გონივრულ ვადაში, სწრაფად და ეფექტიანად განიხილოს სასამართლომ (Profitis and Others v. Greece, §93; Tierce v. San Marino, §31; Surmeli v. Germany [GC], §129; Capuano v. Italy, §§30-31; Versini v. France, §29), რაც წარმოშობს სახელმწიფოს ვალდებულებას ისე მოაწყოს თავისი სამართლებრივი სისტემა, რომ სასამართლოებმა უზრუნველყონ თითოეული პირის უფლება გონივრულ ვადაში მიაღწიოს საბოლოო გადაწყვეტილებას დავაზე, რომელიც მისი სამოქალაქო უფლებებისა და მოვალებების განხორციელებას ეხება (Scordino v. Italy (no.1) [GC] §183, Surmeli v. Germany [GC], § 129).

თუმცა, ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლი მოითხოვს რა, რომ მართლმსაჯულება იყოს სწრაფი და ეფექტიანი, ხაზს უსვამს, რომ ამით არ უნდა დაზარალდეს მართლმსაჯულების სწორად (სათანადოდ) განხორციელების პრინციპი (Von Maltzan and Others v. Germany (dec.) [GC], §132), რომელიც სამართლიანი სასამართლოს უფლების უფრო ზოგადი პრინციპია.

სამართლიანი სასამართლოს უფლებით დადგენილი სტანდარტის ჭრილში, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლით გათვალისწინებული, სასამართლო გადაწყვეტილების გაუქმების აბსოლუტური საფუძვლების განხილვა, თვალსაჩინოს ხდის, რომ რამდენიმე მათგანი, კერძოდ: ა) საქმე განიხილა სასამართლოს არაკანონიერმა შემადგენლობამ; ბ) სასამართლომ საქმე განიხილა ერთ-ერთი მხარის დაუსწრებლად, რომელსაც არ მიუღია შეტყობინება კანონით დადგენილი წესით, ან მისი კანონიერი წარმომადგენლის გარეშე, თუ ასეთი წარმომადგენლობა კანონით იყო გათვალისწინებული; გ) გადაწყვეტილება გამოტანილია საქმეზე, რომელიც უწყებრივად სასამართლოს არ ექვემდებარება; დ) გადაწყვეტილება მიღებულია საქმის ზეპირი განხილვის საფუძველზე, რომლის დროსაც დარღვეულია პროცესის საჯაროობის წესები; ე) გადაწყვეტილებას ხელს არ აწერენ ის მოსამართლეები, რომლებიც გადაწყვეტილებაში არიან აღნიშნულნი; ვ) გადაწყვეტილება გამოტანილია იმ მოსამართლეების მიერ, რომლებიც საქმის განხილვაში ადრე მონაწილეობდნენ; ზ) საქმეში არ არის სასამართლოს სხდომის ოქმი - პირდაპირ გამომდინარეობს მართლმსაჯულების სწორად განხორციელების პრინციპიდან, მათ შორის, საქმის განხილვაში მხარის მონაწილეობის და სამართლიანი და საჯარო განხილვის ფუნდამენტური უფლებიდან, და ქმნის იმ შემთხვევას, როდესაც ცალსახაა, რომ საქმე ხელახლა განსახილველად უნდა დაუბრუნდეს იმ სასამართლოს, სადაც მოხდა აღნიშნული დარღვევა.

თუმცა სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლით გათვალისწინებული კიდევ ორი საფუძველი, კერძოდ: ა) გადაწყვეტილება იურიდიულად არ არის საკმარისად დასაბუთებული; და ბ) გადაწყვეტილების დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია - წარმოადგენს ისეთ საფუძვლებს, რომლებიც, საკასაციო სასამართლოს აზრით, იძლევა სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 385-ე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, საქმის გარემოებების სრულყოფილი ანალიზის შედეგად და სამართლიანი სასამართლოს უფლების ჭრილში, საქმის პირველ ინსტანციაში დაბრუნების მართებულობა-არამართებულობის შეფასების საშუალებას.

სააპელაციო სასამართლოს მიერ პირველი ინსტანციის სასამართლოსთვის საქმის უკან დაბრუნების მართებულობის შეფასებისას, სასამართლომ, უპირველეს ყოვლისა, უნდა გაითვალისწინოს: (1) რა პროცესუალური გარემოებები მიუთითებენ სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის უკან დაბრუნებაზე; (2) ამ გარემოებების გათვალისწინებით, რამდენად მიზანშეწონილია საქმის უკან დაბრუნება, და (3) ხომ არ გამოიწვევს ეს საქმის უსაფუძვლოდ გაჭიანურებას (იხ. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2012 წლის 10 იანვრის გადაწყვეტილება №ას-1118-1145-2011).

აღნიშნულს მოითხოვს, აგრეთვე, რაციონალური მართლმსაჯულებისა და პროცესუალური ეკონომიის პრინციპები, რომლებიც გულისხმობს, რომ სააპელაციო სასამართლომ, რომელიც, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის თანახმად, ასევე საქმის არსებითად განმხილველი სასამართლოა, პირველი ინსტანციის სასამართლოს საქმე უნდა დაუბრუნოს მხოლოდ გამონაკლის შემთხვევებში, როდესაც მას თავად რეალურად გაუჭირდება ფაქტობრივი გარემოებების დადგენა ან კონკრეტული საქმის გარემოებების გათვალისწინებით მართლაც მიზანშეწონილია საქმის უკან დაბრუნება (იხ. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებები №ას-402-764-05 23 ივნისი, 2005 წელი; №ას-657-618-2012, 10 დეკემბერი, 2012 წელი; №ას-1308-1234-2012, 4 თებერვალი, 2013 წელი).

გამომდინარე იქიდან, რომ მოცემულ საქმეში სააპელაციო სასამართლომ საქალაქო სასამართლოსთვის საქმის უკან დაბრუნების საფუძვლად მიუთითა სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 394-ე მუხლის „ე“ პუნქტზე (გადაწყვეტილების იურიდიულად არ არის საკმარისად დასაბუთებული) სააპელაციო სასამართლოს განჩინებაში მითითებული თითოეული პროცესუალური გარემოება, რომელიც საფუძვლად დაედო საქმის უკან დაბრუნებას, უნდა შეფასდეს ზემოაღნიშნული მოთხოვნების შესაბამისად.

პირველი პროცესუალური გარემოება, რომლითაც სააპელაციო სასამართლომ საქმის პირველ ინსტანციაში დაბრუნების აუცილებლობა დაასაბუთა, მდგომარეობს შემდეგში:

1. უნდა გაირკვეს რა პარამეტრებით და ფარგლებში შედის სახლთმფლობელობა ან/და უბანი [სადაც მდებარეობს დავის საგანი და რომელთან დაკავშირებითაც მიმდინარეობს დავა] „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ საქართველოს კანონის რეგულირების სფეროში; ხოლო ამ საკითხის კვლევის და სპეციალური კანონით განსაზღვრული სამართლებრივი რეჟიმის გამოყენების საჭიროების დადგენის შემთხვევაში უნდა გაირკვეს - არის თუ არა „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ საქართვლოს კანონით განსაზღვრული კულტურული მემეკვიდრეობის დაცვის უფლებამოსილი ორგანო მოცემული დავის თაობაზე ინფორმირებული და არსებობს თუ არა მოცემულ დავაში მისი ჩაბმის კანონისმიერი წინაპირობები; ამასთან თუ ჩანს, რომ დავაზე მიღებულმა გადაწყვეტილებამ შემდგომში შეიძლება გავლენა მოახდინოს სხვა პირის უფლებებსა და მოვალეობებზე ერთ-ერთი მხარის მიმართ, უნდა გაირკვეს არის თუ არა ასეთი სუბიექტი ინფორმირებული დავის თაობზე.

მითითებული საკითხი წარმოადგენს არა ფაქტის, არამედ სამართლის საკითხს, რომლის განსაზღვრა სააპელაციო სასამართლოს კომპეტენციაა. ამიტომ აღნიშნული საფუძვლით საქმის პირველ ინსტანციაში დაბრუნება ეწინააღმდეგება სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 385-ე მუხლის მოთხოვნებს. ამავე დროს, არ იკვეთება სასამართლოს მიერ მითითებული საკითხის გარკვევის კავშირი განსახილველი სიტუაციასთან, რადგან იმ შემთხვევაში, თუ მიჩნეულ იქნება, რომ მოპასუხის მიერ განხორციელებული სამშენებლო სამუშაოებით დაირღვა „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მოთხოვნები, აქედან არ გამომდინარეობს დასკვნა მოსარჩელის მოთხოვნის საფუძვლიანობის შესახებ. ხოლო თუ აღნიშნული სამშენებლო სამუშაოებით მოსარჩელის უფლება არ ირღვევა, მაშინ აშენებული კონსტრუქციებისა თუ ნაგებობების დემონტაჟის მოთხოვნის უფლება აქვს არა მოსარჩელეს, არამედ შესაბამის უფლებამოსილ პირს, რაც შესაძლებელია გახდეს განსახილველი სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის საფუძველი (სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-2 მუხლი).

ამრიგად, უპირველესად უნდა გაირკვეს განხორციელებული მშენებლობებით რამდენად დაირღვა მოსარჩელის, როგორც მესაკუთრის, უფლება, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 170-ე, 172-ე მუხლების შესაბამისად, რაც სააპელაციო სასამართლოს განსახილველი საკითხია (სამართლებრივი შეფასების საკითხი).

ზემოაღნიშნულიდან მსჯელობიდან გამომდინარე (საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 170-ე, 172-ე მუხლების გათვალისწინებით), სამართლებრივ საფუძველს მოკლებულია, სააპელაციო სასამართლოს მითითება იმის თაობაზე, რომ მოსარჩელის მოთხოვნასთან მიმართებით გარკვეული უნდა ყოფილიყო, აგრეთვე, იმ პირის პოზიცია, რომელიც ადმინისტრაციული წარმოების დროს წარმოადგენდა მოწინააღმდეგე მხარეს, დაინტერესებულ პირს. შესაბამისად, უსაფუძვლოა სააპელაციო სასამართლოს მითითება სსიპ ქ. თბილისის არქიტექტურის სამსახურის ან ააიპ „თბილისის განვითარების ფონდის“, როგორც სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 89-ე მუხლის შესაბამისად დაინტერესებული პირების, ინფორმირების აუცილებლობაზე.

აღნიშნულთან დაკავშირებით საკასაციო სასამართლო დამატებით განმარტავს, რომ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 89-ე მუხლი განხილულ უნდა იქნას სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-3 მუხლით გათვალისწინებული დისპოზიციურობისა და მე-4 მუხლით გათვალისწინებული შეჯიბრებითობის პრინციპების კონტექსტში, რომლებიც გულისხმობს მხარეთა შესაძლებლობას თავად განსაზღვრონ დავის საგანი და თვითონვე მიიღონ გადაწყვეტილება სასამართლოში სარჩელის (განცხადების) შეტანის შესახებ, ასევე საქმის განხილვის ნებისმიერ ეტაპზე თავად განსაზღვრონ რომელი საპროცესო უფლების გამოყენება არის მათთვის აუცილებელი და მართებული.

მართალია, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-4 მუხლის მე-2 ნაწილი ითვალისწინებს სასამართლოს უფლებას საქმის გარემოებათა გასარკვევად ამ კოდექსში გათვალისწინებულ ღონისძიებებს მხარეთა მოთხოვნის გარეშე, საკუთარი ინიციატივითაც მიმართოს, მაგრამ სამოქალაქო სამართალწარმოების კონტექსტში, რომელიც მთლიანად მხარეთა დისპოზიციურობისა და შეჯიბრებითობის პრინციპებს ეფუძნება, სასამართლოს მხრიდან ინიციატივის გამოჩენის უფლება ვიწროდ (შეზღუდულად) უნდა იქნას განმარტებული, რაც გულისხმობს, რომ ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში სასამართლოს მხრიდან ინიციატივის გამოჩენის საფუძვლები და აუცილებლობა სასამართლომ ნათლად უნდა დაასაბუთოს, მით უმეტეს ისეთ ვითარებაში, როდესაც კონკრეტული საპროცესო მოქმედების განხორციელებისათვის კანონი სასამართლოს ავალებს მხარეთა მოსაზრებების გათვალისწინებას, ხოლო მოსარჩელე მოცემულ საქმეში საჭიროდ არ მიიჩნევდა ზემოთ აღნიშნული სავარაუდო დაინტერესებული პირების საქმეში ჩაბმას (იხ. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2014 წლის 7 ოქტომბრის სასამართლო სხდომის ელექტრონული ოქმი 16:31:00 – 16:31:33) და არც საქმის გარემოებებიდან იკვეთება დავის განხილვაში მათი მონაწილეობის სამართლებრივი საფუძვლები.

მეორე პროცესუალური გარემობა, რომელიც სააპელაციო სასამართლომ პირველ ინსტანციაში საქმის დაბრუნების საფუძვლად მიუთითა, მდგომარეობს შემდეგში:

2. უნდა გამოკვლეულ იქნას [სადავო მიწის ნაკვეთის] რა ფართობი (რა პარამეტრებით) იყო შენობა-ნაგებობებისაგან თავისუფალი 1986 წელს, კიროვის რაიონის სახალხო სასამართლოს გადაწყვეტილების მიღების პერიოდში და რა ფართობია სარგებლობაში ამჟამად; კონკრეტულად ეზოს რა ნაწილს ფლობდნენ შენობა-ნაგებობების ადრინდელი მესაკუთრეები და ეზოს რა ნაწილია მათ უფლებამონაცვლეთა მფლობელობაში.

სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნულთან დაკავშირებით მართებულად გაამახვილა ყურადღება იმ გარემობაზე, რომ ქ. თბილისის კიროვის რაიონის სახალხო სასამართლოს გადაწყვეტილების გამოტანის დროს (1986 წ.) მიწა არ წარმოადგენდა საერთო საკუთრების ობიექტს. ის სახელმწიფო საკუთრება იყო. შესაბამისად, ვერც მასზე საკუთრების გამიჯვნა მოხდებოდა. სასამართლომ ასევე შენიშნა, რომ კიროვის რაიონის სახალხო სასამართლოს გადაწყვეტილება არ შეიცავდა პირდაპირ მითითებას თუნდაც ეზოთი სარგებლობის საზღვრების კონკრეტულ მდებარეობაზე და პარამეტრებზე. სასამართლომ მართებულად მიუთითა, რომ მიწის ნაკვეთი შენობა-ნაგებობების მესაკუთრეთა საერთო საკუთრებად აღირიცხა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1513-ე მუხლის საფუძველზე; ხოლო ქ. თბილისის კიროვის რაიონის სახალხო სასამართლოს 1986 წლის 7 თებერვლის გადაწყვეტილებამ ასახვა ჰპოვა ტექინვენტარიზაციის ბიუროს მონაცემთა შორის და ის მიეთითა თითოეული მესაკუთრის საკუთრების უფლების და მისი მოცულობის განმსაზღვრელ ერთ-ერთ საფუძვლად მხოლოდ შენობა-ნაგებობებთან მიმართებით (იხ. ტ.1, ს.ფ. 307-308).

იმ საკითხის გარკვევისათვის - მხარეთა შეთანხმება მიწის ნაკვეთით სარგებლობის წესზე აუქმებს თუ არა, ან ცვლის თუ არა უძრავ ქონებაზე საკუთრების უფლების მოპოვების რეჟიმს - სააპელაციო სასამართლომ მართებულად მიუთითა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2014 წლის 9 იანვრის განჩინებაზე საქმეზე №ას-496-472-2013, რომელშიც მითითებულია, რომ „მხარეთა შეთანხმება მიწის ნაკვეთის სარგებლობის წესზე არ აუქმებს ან ცვლის უძრავ ქონებაზე საკუთრების მოპოვების რეჟიმს, შესაბამისად... მხარეთა საკუთრების უფლების დადგენისათვის უპირატესობა ენიჭება საჯარო რეესტრის ჩანაწერს“.

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, დაუსაბუთებელია და მისსავე მსჯელობას ეწინააღმდეგება სააპელაციო სასამართლოს დასკვნა, რომ აუცილებელია პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ ზემოთ მითითებული გარემოებების გამოკვლევა. კიდევაც რომ გაზიარებულ იქნას აღნიშნული დასკვნა, მოცემული გარემოებების გამოკვლევა და მათთვის შესაბამისი სამართლებრივი შეფასების მიცემა არ წარმოდგენს ისეთ მოქმედებას, რომლის განხორციელება თავად არ შეუძლია სააპელაციო სასამართლოს.

მესამე პროცესუალური გარემოება, რომელიც სააპელაციო სასამართლომ პირველ ინსტანციაში საქმის დაბრუნების საფუძვლად მიუთითა, მდგომარეობს შემდეგში:

3. გათვალისწინებით იმისა, რომ წინამდებარე დავის ფარგლებში იხილება მოთხოვნები მოსარჩელის, მოპასუხის და მესამე პირის გ.გ-ის ამჟამად საერთო საკუთრებად აღრიცხულ მიწის ნაკვეთზე უნებართვოდ აგებული (არალეგალიზებული) შენობა-ნაგებობების ანუ მიწის ნაკვეთის არსებითი შემადგენელი ნაწილის … დემონტაჟის თაობაზე, საწინააღმდეგოს დადგენამდე (მიწაზე საზიარო უფლების გაუქმებამდე ან ჩანაწერის უსწორობის დადგენამდე) სავალდებულო თანამონაწილეობის სახით მოპასუხედ (და არა მესამე პირად დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნის გარეშე) ჩაბმულ უნდა იქნას მიწის ნაკვეთის ყველა რეგისტრირებული თანამესაკუთრე.

საკასაციო პალატა ზემოაღნიშნული სამართლებრივი ანალიზის გათვალისწინებით განმარტავს, რომ მიწის ნაკვეთის ყველა რეგისტრირებული თანამესაკუთრის, მოცემულ შემთხვევაში, დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნის გარეშე მესამე პირის - გ. გ-ის საქმეში მოპასუხედ ჩართვის საკითხი, უპირველეს ყოვლისა, უკავშირდება მატერიალურ-სამართლებრივი საკითხების გარკვევას.

კონკრეტულ შემთხვევაში, როგორც სააპელაციო სასამართლოს მიერ უკვე დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებებიდან გამომდინარეობს, უკანონო მშენებლობა და სხვა მოქმედებები განახორციელა არა გ.გ-მა, არამედ - შ. წ-მა. შესაბამისად, ზემოთ მითითებული სამართლის ნორმებიდან გამომდინარე, აღნიშნულ მოქმედებებზე პასუხისმგებლობა ვერ დაეკისრება გ. გ-ს. ხოლო იმ შემთხვევაში, თუ მივიჩნევთ, რომ სადავო მოქმედებები განხორციელდა გ.გ-ის საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე, მაშინ ეს უკანასკნელი წარმოადგენს არა პასუხისმგებლობის, არამედ - მოთხოვნის მატარებელს, რაც ასევე გამორიცხავს მოპასუხის სტატუსით საქმეში მის ჩაბმას. თუ სადავო მოქმედებები მოპასუხე შ. წ-მა განახორციელა სამივე პირის თანასაკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე, რითაც ილახება როგორც გ. გ-ის, ისე ე. წ-ლ-ის საკუთრების უფლება, მაშინ ე. წ-ლ-ს გააჩნია საკუთარი უფლებების დაცვის საფუძველი, გ.გ-ის მიერ თავისი უფლების დაცვის ინტერესის არსებობა-არარსებობის მიუხედავად.

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, პირველ რიგში უნდა გაირკვეს, უკანონო ნაგებების მშენებლობა და ხელშეშლა განხორციელებულია მოსარჩელის საკუთრებაზე, თუ - არა; და მეორე - ვისგან მომდინარეობს უკანონო მოქმედებები. ამ შემთხვევაში გ. გ-ის სათანადო მოპასუხედ საქმეში ჩართვის საკითხი უკავშირდება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 170-ე, 172-ე, 173-ე მუხლებით განსაზღვრულ მოთხოვნებს, თუ მოსარჩელის მოთხოვნაზე, ამ ნორმებიდან გამომდინარე, გ.გ-ს აკისრია პასუხისმგებლობა. მხოლოდ აღნიშნული მატერიალურ-სამართლებრივი წინაპირობების გარკვევის შემდეგ არის შესაძლებელი პროცესუალურ-სამართლებრივი წესების გამოყენება-განმარტება (მაგალითად, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 85-ე და 89-ე მუხლების გამოყენების თავისებურებების განმარტება).

შესაბამისად, სამართლის ზემოაღნიშნული საკითხები სააპელაციო სასამართლოს გამოსაკვლევია და ამ საფუძვლით პირველი ინსტანციის სასამართლოში განსახილველად საქმის დაბრუნება არამართებულია.

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სააპელაციო სასამართლოს შეუძლია, თვითონ მიიღოს გადაწყვეტილება და არ დააბრუნოს საქმე უკან, როდესაც არ არსებობს მისი იურისდიქციიდან გამომდინარე შეზღუდვები და მხარეთა პროცესუალური უფლებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით საქმის დაბრუნების აუცილებლობა.

საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლოს თავად შეეძლო განეხორციელებინა ის საპროცესო მოქმედებები და დაედგინა საქმის ის ფაქტობრივი გარემოებები, რომელთა განხორციელება და დადგენაც პირველი ინსტანციის სასამართლოს დაავალა, მიეცა მათთვის სამართლებრივი შეფასება და გამოეტანა გადაწყვეტილება საკუთრების უფლების მარეგულირებელი და სამეზობლო სამართლის ნორმების საფუძველზე. შესაბამისად, დაუსაბუთებელია სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმის პირველი ინსტანციის სასამართლოში დაბრუნების თაობაზე.

II. სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმე განხილულია მნიშვნელოვანი საპროცესო დარღვევით, რის შედეგადაც საქმეზე არასწორი გადაწყვეტილება იქნა გამოტანილი.

კასატორი თბილისის სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინების გაუქმების კიდევ ერთ საფუძვლად უთითებს იმ გარემოებაზე, რომ სააპელაციო სასამართლოს 2014 წლის 15 აპრილის მთავარ სხდომაზე მიღებული საოქმო განჩინება საქმის განხილვის გადადების შესახებ უკანონოა და სააპელაციო სასამართლოს მიერ მიღებულ იქნა საპროცესო ნორმების უხეში დარღვევით, რადგან საქმის განხილვის გადადების პატივსადები საფუძვლები არ არსებობდა (აპელანტის წარმომადგენელი სხდომაზე არ გამოცხადდა და არც საპატიო მიზეზით გამოუცხადებლობის დამადასტურებელი რაიმე მტკიცებულება წარმოუდგენია).

საკასაციო სასამართლო იზიარებს კასატორის პოზიციას შემდეგ გარემოებათა გამო:

საქმის მასალებით დასტურდება, რომ აღნიშნულ სხდომამდე რამდენიმე წუთით ადრე, კერძოდ 10:55 საათზე მოპასუხის (აპელანტის) წარმომადგენელმა სასამართლოს მიმართა განცხადებით საქმის განხილვის გადადების შესახებ, სადაც მიუთითა, რომ იმავე დღეს 11:00 საათზე თბილისის საქალაქო სასამართლოში ერთ-ერთ საქმეზე დანიშნული იყო მთავარი სხდომა, სადაც ის წარმოდგენდა ერთ-ერთი მხარის ინტერესებს. განცხადებას არ ახლდა მასში მითითებული გარემოების დამადასტურებელი რაიმე მტკიცებულება (იხ. ტ.2, ს.ფ. 55).

საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ სასამართლო სხდომაზე საპატიო მიზეზით გამოუცხადებლობის დამადასტურებელი მტკიცებულების წარუდგენლობა ყველა შემთხვევაში არ შეიძლება გამოუცხადებლობის არასაპატიოდ მიჩნევის საფუძვლად ჩაითვალოს. არსებობს განსაკუთრებული გარემოებები, გადაუდებელი შემთხვევები, როდესაც მხარე ობიექტურად ვერ ახერხებს სასამართლოსთვის მტკიცებულების წარდგენას და, შესაძლებელია, სასამართლოს არა მხოლოდ წერილობითი, არამედ ზეპირი ინფორმირებითაც შემოიფარგლოს. ამიტომ თითოეული შემთხვევაში სასამართლომ საქმის ყველა გარემოების გათვალისწინებით უნდა მიიღოს გადაწყვეტილება მხარის გამოუცხადებლობის საპატიო მიზეზის არსებობა-არარსებობის შესახებ.

მოცემულ შემთხვევაში საქმის მასალებით დასტურდება, რომ სასამართლო მთავარი სხდომის თარიღის თაობაზე აპელანტი ინფორმირებული იყო 2014 წლის 15 აპრილის სხდომამდე თითქმის ორი თვით ადრე, კერძოდ, მთავარი სხდომის დანიშვნის თაობაზე აპელანტის წარმომადგენელს სააპელაციო სასამართლოს უწყება ჩაბარდა 2014 წლის 21 თებერვალს (იხ. ტ. 2, ს.ფ. 53). მიუხედავად ამისა, საქმის გადადების შესახებ სასამართლოში 2014 წლის 15 აპრილს წარდგენილ განცხადებაში ავტორს არ მიუთითებია, რა გარემოებებმა განაპირობა სასამართლო სხდომის გადადების თაობაზე სააპელაციო სასამართლოსთვის სხდომის დაწყებამდე მხოლოდ ხუთი წუთით ადრე მიმართვა და რატომ არ შეეძლო აპელანტის წარმომადგენელს თბილისის საქალაქო სასამართლოში იმავე დღეს დანიშნული სხდომის შესახებ სააპელაციო სასამართლოს უფრო ადრე ინფორმირება, ასევე გამოუცხადებლობის საპატიო მიზეზის დამადასტურებელი მტკიცებულებების (სხდომის დანიშვნის შესახებ თბილისის საქალაქო სასამართლოს შეტყობინების) განცხადებასთან ერთად წარდგენა (იხ. ტ. 2, ს.ფ. 55).

ასეთ ვითარებაში, შუამდგობლობის ავტორის დაპირება, რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს უწყებებს სააპელაციო სასამართლოში წარადგენდა მეორე დღეს (იხ. ტ. 2, ს.ფ. 55), არ უთითებს არც გამოუცხადებლობის საპატიოობაზე და არც მტკიცებულების წარუდგენლობის საპატიო მიზეზად შეიძლება ჩაითვალოს.

საქმის მასალებით დასტურდება, რომ მოწინააღმდეგე მხარე (მოცემულ შემთხვევაში კასატორი) არ დაეთანხმა მხარის გამოუცხადებლობის საპატიოდ მიჩნევას და იყო სხდომის გადადების წინააღმდეგი, თუმცა სასამართლომ შუამდგომლობაში მითითებული გამოუცხადებლობის მიზეზი საპატიოდ მიიჩნია და საქმის განხილვა გადადო 2014 წლის 22 აპრილს (იხ. ტ. 2, ს.ფ. 56-58). საქმეში წარმოდგენილი 2014 წლის 22 აპრილის სხდომის ოქმით დასტურდება, რომ, მოწინააღმდეგე მხარის მოთხოვნის მიუხედავად, აპელანტის წარმომადგენელს 2014 წლის 15 აპრილის სხდომაზე საპატიო მიზეზით გამოუცხადებლობის დამადასტურებელი მტკიცებულება არც სხდომის მეორე დღეს და არც მეორე სხდომაზე წარმოუდგენია (იხ. ტ. 2, ს.ფ. 64-68). საქმის მასალებით არ დასტურდება არც შემდგომში ასეთი მტკიცებულების წარმოდგენის ფაქტი.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 372-ე მუხლის შესაბამისად, საქმის განხილვა სააპელაციო სასამართლოში წარმოებს იმ წესების დაცვით, რაც დადგენილია პირველი ინსტანციით საქმეთა განხილვისათვის, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის XLVI თავში მოცემული ცვლილებებითა და დამატებებით.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 229-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, თუ სასამართლოს სხდომაზე არ გამოცხადდება მოსარჩელე, რომელსაც გაეგზავნა შეტყობინება ამ კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლებით დადგენილი წესით, მოპასუხის შუამდგომლობის საფუძველზე სასამართლოს შეუძლია გამოიტანოს დაუსწრებელი გადაწყვეტილება სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, თუ მოპასუხე არ მოითხოვს დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გამოტანას, სასამართლოს გამოაქვს განჩინება სარჩელის განუხილველად დატოვების შესახებ, რასაც უკავშირდება 276-278-ე მუხლებით გათვალისწინებული შედეგები. თუ მოპასუხე სარჩელის განუხილველად დატოვების წინააღმდეგია, სასამართლო გადადებს საქმის განხილვას. მოსარჩელის განმეორებით გამოუცხადებლობის შემთხვევაში სასამართლო გამოიტანს დაუსწრებელ გადაწყვეტილებას.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 233-ე მუხლის „ბ“ პუნქტის შესაბამისად, მხარის გამოუცხადებლობის შემთხვევაში სასამართლოს დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გამოტანა დაუშვებელია, თუ სასამართლოსათვის ცნობილი გახდა, რომ ადგილი ჰქონდა დაუძლეველ ძალას ან სხვა მოვლენებს, რომელსაც (რომლებსაც) შეეძლო ხელი შეეშალა სასამართლოში მხარის დროულად გამოცხადებისათვის.

მოცემულ შემთხვევაში სააპელაციო სასამართლომ, განიხილა რა აპელანტის შუამდგომლობა სხდომის გადადების შესახებ, არასწორად მიიჩნია საპატიოდ სხდომაზე მხარის გამოუცხადებლობა და განახორციელა არასწორი საპროცესო მოქმედებები. კერძოდ, იმ ვითარებაში, როდესაც მოწინააღმდეგე მხარე შ. წ-ის სააპელაციო საჩივართან დაკავშირებით არ ითხოვდა დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გამოტანას (იხ. 2014 წლის 15 აპრილის სასამართლო სხდომის ოქმი - ტ. 2, ს.ფ. 56-58), სასამართლოს უნდა გამოერკვია, იყო თუ არა მოწინააღმდეგე მხარე შ. წ-ის სააპელაციო საჩივრის განუხილველად დატოვების წინააღმდეგი, და მხოლოდ იმ შემთხვევაში გადაედო საქმის განხილვა, თუ მოწინააღმდეგე მხარე სააპელაციო საჩივრის განუხილველად დატოვების წინააღმდეგი იყო. აღნიშნული სააპელაციო სასამართლოს არ განუხორციელებია. შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა საპროცესო ნორმების დარღვევით, რაც მის მიერ მოცემულ საქმეზე 2014 წლის 15 აპრილს მიღებული საოქმო განჩინებისა და 2014 წლის 7 ოქტომბრის საბოლოო განჩინების გაუქმების საფუძველია.

გამომდინარე იქიდან, რომ მოწინააღმდეგე მხარეს სასამართლოსთვის შ. წ-ის სააპელაციო საჩივართან დაკავშირებით დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გამოტანის შუამდგომლობით არ მიუმართავს, სააპელაციო სასამართლოში საქმის ხელახლა განსახილველად დაბრუნების შემდეგ სააპელაციო სასამართლომ უნდა იმსჯელოს არსებობს თუ არა აპელანტის არასაპატიო მიზეზით გამოუცხადებლობის შედეგად შ. წ-ის სააპელაციო საჩივრის განუხილველად დატოვების წინაპირობები და განახორციელოს შესაბამისი საპროცესო მოქმედებები.

კასატორის ერთ-ერთი მოთხოვნაა საკასაციო სასამართლომ საქმე არ დააბრუნოს სააპელაციო ინსტანციაში და თვითონ მიიღოს გადაწყვეტილება. აღნიშნულთან დაკავშირებით საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ მართალია, სააპელაციო სასამართლომ დაადგინა საქმის ფატობრივი გარემოებების დიდი ნაწილი, მაგრამ მას საქმის ყველა ფატობრივი გარემოება სრულყოფილად და ამომწურავად არ დაუდგენია და სულყოფილად არც მათი დამადასტურებელი მტკიცებულებები გამოუკვლევია. ამავე დროს სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მნიშვნელოვანი საპროცესო დარღვევით, რის შედეგადაც საქმეზე არასწორი გადაწყვეტილება იქნა გამოტანილი და საჭიროა მტკიცებულებათა დამატებითი გამოკვლევა, რის გამოც საკასაციო პალატა მოკლებულია სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 411-ე მუხლით გათვალისწინებულ შესაძლებლობას სამართლებრივი შეფასება მისცეს საქმის გარემოებებს და თავად მიიღოს გადაწყვეტილება.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 412-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, საკასაციო სასამართლო აუქმებს გადაწყვეტილებას და საქმეს ხელახლა განსახილველად აბრუნებს სააპელაციო სასამართლოში, თუ საქმის გარემოებები საპროცესო ნორმების ისეთი დარღვევითაა დადგენილი, რომ ამ დარღვევების შედეგად საქმეზე არასწორი გადაწყვეტილება იქნა გამოტანილი და საჭიროა მტკიცებულებათა დამატებითი გამოკვლევა. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ გადაწყვეტილებას საკასაციო სასამართლომ საფუძვლად უნდა დაუდოს სამართლებრივი შეფასება, რომელიც სავალდებულია სააპელაციო სასამართლოსთვის. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ უნდა გაუქმდეს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება და საქმე ხელახალი განხილვისათვის დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს.

ს ა რ ე ზ ო ლ უ ც ი ო ნ ა წ ი ლ ი

საკასაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 412-ე მუხლით და

დ ა ა დ გ ი ნ ა

1. ე. წ-ლ-ის საკასაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს ნაწილობრივ;

2. გაუქმდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 7 ოქტომბრის განჩინება, ამავე პალატის 2014 წლის 15 აპრილის საოქმო განჩინება და საქმე ხელახლა განსახილველად დაუბრუნდეს იმავე სასამართლოს;

3. საკასაციო სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.




უკან დაბრუნება