13 ივნისი, 2018 წელი

თბილისი

თბილისის სააპელაციო სასამართლო
სამოქალაქო საქმეთა პალატა
შემდეგი შემადგენლობით:
თავმჯდომარე:
ქეთევან მესხიშვილი
მოსამართლეები:
თამარ ზამბახიძე, თამარ ალანია,

სხდომის მდივანი – ნინო სოლომნიშვილი

აპელანტი - რ. გ.

წარმომადგენელი - თ. ბ.

მოწინააღმდეგე მხარე - ა. ბ.

წარმომადგენელი - ნ. გ.

გასაჩივრებული გადაწყვეტილება - სიღნაღის რაიონული სასამართლოს 2017 წლის 8 ნოემბრის გადაწყვეტილება

აპელანტების მოთხოვნა - გასაჩივრებული გადაწყვეტილების სრულად გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილება

დავის საგანი - ხელშეშლის აღკვეთა

1. რ. გ.-მ სიღნაღის რაიონულ სასამართლოში სარჩელი აღძრა და მოპასუხე ა. ბ.-ს უკანონო მფლობელობიდან უძრავი ნივთის მდებარე, ს.-ის რაიონი, სოფელი ბ., საკადასტრო კოდი №XX.XX.XX.XXX, გამოთხოვა და აღნიშნული მიწის ნაკვეთით ყოველგვარი სარგებლობის აკრძალვა მოითხოვა.

2. მოპასუხე ა. ბ.-მ სარჩელი არ ცნო.

3. სიღნაღის რაიონული სასამართლოს 2017 წლის 08 ნოემბრის გადაწყვეტილებით რ. გ.-ის სასარჩელო მოთხოვნა არ დაკმაყოფილდა.

4. აღნიშნული გადაწყვეტილება სააპელაციო საჩივრით რ. გ.-მ გაასაჩივრა. გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილების მიღებით სარჩელის დაკმაყოფილება მოითხოვა.

სააპელაციო პალატა დადგენილად მიიჩნევს საქმის გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე შემდეგ ფაქტობრივ გარემოებებს:

5. უძრავი ქონების, მდებარე, რაიონი ს., სოფელი ბ., სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი (საძოვარი), საკადასტრო კოდი: XX.XX.XX.XXX, 56 ჰა. რ. გ.-ის სახელზეა რეგისტრირებული. აღნიშნული მიწის ნაკვეთი შემოღობილი არ არის, სასაზღვრო ნიშნები არ არსებობს (ტომი I ს.ფ. 14-15, მხარეთა ახსნა-განმარტება).

6. მოპასუხე ა. ბ.-ის საკუთრებაშია უძრავი ქონება, მდებარე: რაიონი ს., სოფელი ბ., საკადასტრო კოდი: XX.XX.XX.XXX, სადაც მეცხოველეობის ფერმის შენობა-ნაგებობა 400 კვ.მ. მდებარეობს. უძრავი ქონებები, მდებარე რაიონი ს., სოფელი ბ., საკადასტრო კოდი: XX.XX.XX.XXX და საკადასტრო კოდი: XX.XX.XX.XXX ა. ბ.-ის მეუღლის, თ. ბ.-ის საკუთრების უფლებით არის აღრიცხული. რ. გ.-ის საკუთრებაში არსებული მიწა საძოვარია, იგი მოპასუხე ა. ბ.-ის და მისი ოჯახის საკუთრებაში მდებარე ფერმის ნაკვეთის მომიჯნავედ მდებარეობს. მხარეების მომიჯნავედ ასევე სახელმწიფოსა და სხვა კერძო პირების საკუთრებაში არსებული საძოვრები მდებარეობს (ტომი I ს.ფ. 76-88).

7. 2012 წლის 5 დეკემბერს ს.-ის რაიონის სამმართველოს ქალაქ წ.-ის პოლიციის განყოფილებამ, რ. გ.-ის განცხადების საფუძველზე, ა. ბ.-ის მიმართ საკუთრებაში არსებული უძრავი ნივთის ხელყოფის ან სხვაგვარად ხელშეშლის აღკვეთის შესახებ გაფრთხილება გამოსცა, რომლითაც ა. ბ.-ს რ. გ.-ის კუთვნილი საძოვრიდან ძროხების გაყვანა მოსთხოვა. 2012 წლის 5 დეკემბერს ს.-ის რაიონის სამმართველოს ქ. წ.-ის პოლიციის განყოფილებამ რ. ბ.-ის კუთვნილი საძოვრიდან ა. ბ.-ის საქონელი გაიყვანა. აღნიშნულის შესახებ საკუთრებაში არსებული უძრავი ნივთის ხელყოფის ან სხვაგვარად ხელშეშლის აღკვეთის შესახებ გაფრთხილება შედგა (ტომი I ს.ფ. 66-71, 74-75).

8. საკუთრებაში არსებული უძრავი ნივთის ხელყოფის ან სხვაგვარად ხელშეშლის აღკვეთის შესახებ გაფრთხილება ა. და თ. ბ.-ებმა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროში გაასაჩივრეს, რომლის 2013 წლის 9 იანვრის №7 ბრძანებით საჩივარი დაკმაყოფილდა და კახეთის სამხარეო მთავარი სამმართველოს ს.-ის რაიონული სამმართველოს 2012 წლის 05 დეკემბრის საკუთრებაში არსებული უძრავი ნივთის ხელყოფის ან სხვაგვარად ხელშეშლის აღკვეთის შესახებ გაფრთხილება ბათილად იქნა ცნობილი. რ. გ.-მ სასამართლოში საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს წინააღმდეგ სარჩელი აღძრა და საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს 2013 წლის 09 იანვრის ბრძანება №7-ის ბათილად ცნობა მოითხოვა. თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიამ 2013 წლის 31 მაისს სარჩელი განიხილა და მიღებული გადაწყვეტილებით რ. გ.-ის სარჩელი არ დააკმაყოფილა (ტომი I ს.ფ. 66-71).

9. სააპელაციო სასამართლო დადგენილად მიიჩნევს ფაქტობრივ გარემოებას მასზედ, რომ ა. ბ.-ის მხრიდან, პერიოდულად, აპელანტი რ. გ.-ის საკუთრებაში არსებული უძრავი ნივთის ხელყოფა ხორციელდება.

პალატა განმარტავს, რომ სადავო ურთიერთობის რეგულირება სრულად ექცევა სამოქალაქო სამართლით მოწესრიგებული საკუთრების უფლების ფარგლებში და ამ თვალსაზრისით მიუთითებს სამოქალაქო კოდექსის 170-ე მუხლის პირველ ნაწილზე, რომლითაც საკუთრების უფლების არსია განმტკიცებული. ნორმის დისპოზიციით ის ელემენტებია გადმოცემული, რომელთა ერთობლიობაც საკუთრების სოციალური უფლების შინაარსს ქმნის. კანონის თანახმად, მესაკუთრეს შეუძლია, კანონისმიერი ან სხვაგვარი, კერძოდ, სახელშეკრულებო შებოჭვის ფარგლებში თავისუფლად ფლობდეს და სარგებლობდეს ქონებით (ნივთით), არ დაუშვას სხვა პირთა მიერ ამ ქონებით სარგებლობა, განკარგოს იგი, თუკი ამით არ ილახება მეზობლების ან სხვა მესამე პირთა უფლებები, ანდა, თუ ეს მოქმედება არ წარმოადგენს უფლების ბოროტად გამოყენებას. საკუთრების აბსოლუტური უფლების არსის გამოხატულებაა მესამე პირისათვის საკუთრების ხელშეშლის აღკვეთის მოთხოვნის წარდგენა, სწორედ ამგვარ ვითარებაში შეძლებს მესაკუთრე ნივთზე იმგვარი ბატონობის განხორციელებას, როგორც ეს ზემოაღნიშნულ ნორმაშია გადმოცემული. საკუთრების ინსტიტუტის არსის გარკვევას მეტი პრაქტიკული მნიშვნელობა აქვს სამეზობლო სამართლებრივ ურთიერთობაში, როდესაც შეიძლება სახეზე გვქონდეს მეზობელი ნაკვეთის მესაკუთრეთა უფლებების კონკურენცია. [საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2015 წლის 25 მაისის გადაწყვეტილება, საქმეზე Nას-122-116-2014.] ამავე კოდექსის 172-ე მუხლის მეორე ნაწილის თანახმად, ნივთის ამოღების ან მისი ჩამორთმევის გარეშე საკუთრების ხელყოფის ან სხვაგვარი ხელშეშლის აღკვეთის მოთხოვნა წარმოადგენს ნეგატორულ სარჩელს, რომელიც, მესაკუთრის დაცვის მიზნით, უფლების დამრღვევი პირის წინააღმდეგ არის მიმართული. ხელშეშლა მესაკუთრისათვის ისეთი მდგომარეობის შექმნას გულისხმობს, რომლის გათვალისწინებითაც, მესაკუთრეს თავისი უფლებამოსილების სრულყოფილად განხორციელების შესაძლებლობა ეზღუდება და ამასთან, აღნიშნული ქმედების განსახორციელებლად მას რაიმე საფუძველი ხელშემშლელს არ გააჩნია. სასამართლო ამ ტიპის სარჩელის განხილვისას ადგენს არა რაიმე ახალ უფლებას, არამედ მოდავე სუბიექტთა უფლებრივი მდგომარეობის შეუცვლელად ახდენს სამოქალაქო უფლების სწორი რეალიზაციის წესის განსაზღვრას.[საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2016 წლის 12 თებერვლის გადაწყვეტილება საქმეზე Nას-1041-998-2016 და ამავე სასამართლოს 2016 წლის 26 ოქტომბრის განჩინება საქმეზე Nას-843-809-2016.]

10. აღნიშნული ტიპის სარჩელი დაკმაყოფილდება ისეთ შემთხვევაში, როდესაც არსებობს ნივთის მესაკუთრე, რომლის საკუთრების ხელყოფა ან საკუთრების გამოყენებაში სხვაგვარი ხელშეშლა ხორციელდება სხვა პირის უკანონო, ანუ ისეთი მოქმედებით, რომელსაც სამართლებრივი საფუძველი არ გააჩნია. შესაბამისად, ამგვარი კატეგორიის დავის განხილვისას სასამართლოს კვლევის საგანს მოსარჩელის საკუთრების უფლებისა და მის საკუთრებაზე მოპასუხის უკანონო ხელშეშლის დადგენა წარმოადგენს.

საკვლევი გარემოების პირველ კომპონენტთან (საკუთრების უფლების არსებობა) მიმართებით პალატა მიუთითებს, რომ საქმეში აპელანტის მიერ საჯარო რეესტრის ამონაწერია წარდგენილი, რომლითაც სადავო სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთზე (საძოვარი) მისი საკუთრების უფლება დასტურდება (ს.ფ. 14-15). სამოქალაქო კოდექსის 312-ე მუხლით საჯარო რეესტრის მონაცემთა უტყუარობისა და სისრულის პრეზუმფციაა გარანტირებული, ანუ რეესტრში არსებული ჩანაწერი ითვლება სწორად სანამ საპირისპირო არ დადასტურდება. სააპელაციო სასამართლოში საქმის განხილვის ეტაპზე რ. გ.-ის სახელზე საჯარო რეესტრში არსებული ჩანაწერი კანონით დადგენილი წესით სადავოდ არ არის გამხდარი, შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ საჯარო რეესტრის მონაცემთა უტყუარობის პრეზუმფცია შედავებული არ არის და აპელანტი იმ ნაკვეთის მესაკუთრეა, რომლიდანაც რქოსანი პირუტყვის გაძევებას, ანუ საკუთრების სარგებლობაში ხელშეშლის აღკვეთას, მოითხოვს.

11. რაც შეეხება სასამართლოს მიერ გამოსაკვლევ მეორე გარემოებას, კერძოდ, არსებობს თუ არა საკუთრების უკანონო ხელშეშლა სასამართლო ყურადღებას გაამახვილებს საქმეში არსებულ მასალებსა და მხარეთა ახსნა-განმარტებებზე. უპირველესად, უნდა აღინიშნოს, რომ ხელშეშლის აღკვეთის მოთხოვნის წარმოშობის აუცილებელ პირობას საკუთრების ხელყოფის ან სხვაგვარი ხელშეშლის ფაქტის არსებობა წარმოადგენს. ფაქტის არსებობა დადასტურებული უნდა იქნეს სათანადო მტკიცებულებებით, თუმცა, სამოქალაქო კოდექსი ამგვარი გარემოებების დადასტურებას კონკრეტული სახის მტკიცებულების წარდგენის ვალდებულებას არ უკავშირებს. მოცემულ შემთხვევაში, პირველი ინსტანციის სასამართლომ დაადგინა და აღნიშნული სააპელაციო სასამართლოში სადავო გარემოება არ გამხდარა, რომ 2012 წლის 5 დეკემბერს ს.-ის რაიონის სამმართველოს ქალაქ წ.-ის პოლიციის განყოფილებამ, რ. გ.-ის განცხადების საფუძველზე, ა. ბ.-ის მიმართ საკუთრებაში არსებული უძრავი ნივთის ხელყოფის ან სხვაგვარად ხელშეშლის აღკვეთის შესახებ გაფრთხილება გამოსცა, რომლითაც ა. ბ.-ს რ. გ.-ის კუთვნილი საძოვრიდან ძროხების გაყვანა მოსთხოვა. გაფრთხილებაში მითითებულია, რომ ა. ბ. საქონელს აპელანტის კუთვნილ მიწაზე აძოვებს, რითიც ხელყოფს მესაკუთრის უფლებას, კერძო საკუთრება თავისი სურვილისამებრ განკარგოს. 2012 წლის 5 დეკემბერს ს.-ის რაიონის სამმართველოს ქ. წ.-ის პოლიციის განყოფილებამ რ. გ.-ის კუთვნილი საძოვრიდან ა. ბ.-ის საქონელი გაიყვანა. აღნიშნულის შესახებ საკუთრებაში არსებული უძრავი ნივთის ხელყოფის ან სხვაგვარად ხელშეშლის აღკვეთის შესახებ ოქმი შედგა (ს.ფ. 74-75). აღნიშნული მტკიცებულებით ცალსახად დასტურდება, რომ მოპასუხის მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვი აპელანტის კერძო საკუთრებაში იმყოფებოდა.

სააპელაციო სასამართლო ყურადღებას მიაპყრობს იმ ფაქტს, რომ მოპასუხე მხარემ აღნიშნული უძრავი ნივთის ხელყოფის ან სხვაგვარად ხელშეშლის აღკვეთის შესახებ გაფრთხილება საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროში გაასაჩივრა. 2013 წლის 9 იანვრის N7 ბრძანებით საჩივარი დაკმაყოფილდა და კახეთის სამხარეო მთავარი სამმართველოს ს.-ის რაიონული სამმართველოს 2012 წლის 05 დეკემბრის საკუთრებაში არსებული უძრავი ნივთის ხელყოფის ან სხვაგვარად ხელშეშლის აღკვეთის შესახებ გაფრთხილება ბათილად იქნა ცნობილი. თავის მხრივ, რ. გ.-მ აღნიშნული ბრძანება თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიაში გაასაჩივრა და მითითებული ინდივიდუალურ ადმინისტრაციული აქტის ბათილად ცნობა მოითხოვა. თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიის კოლეგიის 2013 წლის 31 მაისით დათარიღებული გადაწყვეტილებიდან ირკვევა, რომ აპელანტის უძრავ ქონებაში მოპასუხის რქოსანი პირუტყვის შეჭრის ფაქტი უდავო გარემოება იყო, თუმცა, ხელყოფის საგნის გათვალისწინებით, საკუთრებაში არსებული უძრავი ნივთის ხელყოფის ან სხვაგვარად ხელშეშლის აღკვეთის წესის (პოლიციის ძალით ხელშეშლის აღკვეთა) განსახილველ შემთხვევაზე გავრცელებით კანონმდებლის მიზანი (რეგისტრირებული მესაკუთრის უფლების სასამართლო წარმოების გარეშე დაცვა - სამოქალაქო კოდექსის 172-ე მუხლის მე-3 ნაწილი და „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის პირველი პუნქტის „ფ“ ქვეპუნქტი) ვერ იქნებოდა უზრუნველყოფილი, ვინაიდან მიუხედავად პოლიციის გაფრთხილებისა, შესაძლებელია პირუტყვმა, რომელიც საძოვარზეა გაშვებული, პირუტყვის მესაკუთრის ნებისგან დამოუკიდებლად, კვლავ გადაკვეთოს სხვისი საკუთრება, მით უფრო, იმ პირობებში, რომ მოსარჩელის საკუთრება, რომლის ხელყოფაც ხდება, წარმოადგენს საძოვარს და იგი იმ ნაკვეთის მომიჯნავეთ მდებარეობს, სადაც მოპასუხეები თავიანთ საქონელს საძოვრად უშვებენ. ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, ადმინისტრაციულმა პალატამ მიიჩნია, რომ მხარეთა შორის დავა უნდა გადაწყვეტილიყო არა საკუთრებაში არსებული უძრავი ნივთის ხელყოფის ან სხვაგვარად ხელშეშლის აღკვეთის წესის, არამედ, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 172-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. სწორედ ამ მოტივაციით, სასამართლომ გასაჩივრებული აქტის ბათილად ცნობა არ მიიჩნია მართებულად. სააპელაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მითითებული გადაწყვეტილებით დადგენილი არ ყოფილა ის ფაქტობრივი გარემოება, რომ აპელანტის საკუთრების ხელყოფა, მასში მეზობლის რქოსანი პირუტყვის შედინებით, არ ხორციელდებოდა, პირიქით, აღნიშნული ფაქტი დადასტურებულად იქნა მიჩნეული და სწორედ იმ მიზნით, რომ მოპასუხის მხრიდან განმეორებით ხელშეშლის აღკვეთა და საკუთრების უფლების ეფექტურად დაცვა მომხდარიყო, ადმინისტრაციულმა სასამართლომ სასამართლო წესით დავა მიიჩნია მართებულად.

ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, სააპელაციო პალატას მიაჩნია, რომ პოლიციის გაფრთხილებისა და ხელშეშლის აღკვეთის ოქმის გაუქმებით მას ის სამართლებრივი საფუძველი არ გამოსცლია, რაც მხარეთა შორის დღეის მდგომარეობით სადავოდაა გამხდარი, ანუ არ დადგენილა, რომ აპელანტის ქონების უკანონო ხელშეშლა არ ხდებოდა, რაც სასამართლოს შესაძლებლობას აძლევს აპელანტის მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად აღნიშნულ დოკუმენტაციას დაეყრდნოს.

12. სამოქალაქო სამართალში მტკიცების ტვირთის ობიექტური განაწილების პრინციპია დამკვიდრებული. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 102-ე მუხლის თანახმად, თითოეულმა მხარემ უნდა დაამტკიცოს გარემოებანი, რომლებზედაც იგი თავის მოთხოვნებსა და შესაგებელს ამყარებს. ამ გარემოებათა დამტკიცება შეიძლება თვით მხარეთა (მესამე პირთა) ახსნა-განმარტებით, მოწმეთა ჩვენებით, ფაქტების კონსტატაციის მასალებით, წერილობითი თუ ნივთიერი მტკიცებულებებითა და ექსპერტთა დასკვნებით. საქმის გარემოებები, რომლებიც კანონის თანახმად უნდა დადასტურდეს გარკვეული სახის მტკიცებულებებით, არ შეიძლება დადასტურდეს სხვა სახის მტკიცებულებებით.

დასახელებული ნორმის თანახმად, სამოქალაქო პროცესში მხარეები ვალდებულნი არიან, სათანადო მტკიცებულებების წარდგენის გზით, მათი პოზიციის გასამყარებლად მითითებული გარემოებების არსებობა დაადასტურონ. კანონით გათვალისწინებული შემთხვევების გარდა, რომლებიც მხარეთა შორის მტკიცების ტვირთის განაწილების სპეციალურ წესს ადგენს, მოსარჩელეს სასარჩელო განცხადებაში ასახული ფაქტების მტკიცება ევალება, ხოლო მოპასუხე მოვალეა, სარჩელისაგან თავდაცვის მიზნით, ქმედითად უარყოს მოსარჩელის არგუმენტები, ისეთი მტკიცებულებები წარადგინოს, რომლებიც მოსარჩელის მიერ დასახელებულ ფაქტებს გააქარწყლებს.

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 105-ე მუხლი ადგენს სასამართლოს მხრიდან მხარეთა მიერ მითითებული გარემოებების შეფასების სტანდარტს. სასამართლოსთვის არავითარ მტკიცებულებას წინასწარ დადგენილი ძალა არა აქვს. სასამართლო მტკიცებულებებს თავისი შინაგანი რწმენით აფასებს, რომელიც უნდა ემყარებოდეს მათ ყოველმხრივ, სრულ და ობიექტურ განხილვას, რის შედეგადაც მას გამოაქვს დასკვნა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების არსებობის ან არარსებობის შესახებ. მოსაზრებები, რომლებიც საფუძვლად უდევს სასამართლოს შინაგან რწმენას, გადაწყვეტილებაში უნდა აისახოს.

განსახილველ შემთხვევაში, სადავოა, უძრავი ქონების უკანონო ხელშეშლის აღკვეთა. მტკიცების ტვირთის ობიექტური განაწილების პრინციპიდან გამომდინარე, ნეგატორულ მოთხოვნაზე სასარჩელო წარმოებისას, მოპასუხისგან მომდინარე ხელშეშლის არსებობის მტკიცების ტვირთი მოსარჩელეს ეკისრება. მოცემულ შემთხვევაში, ვინაიდან აპელანტი (თავდაპირველი მოსარჩელე) მიუთითებდა მოპასუხის მხრიდან სადავო უძრავი ქონებით უკანონო სარგებლობაზე და ხელშეშლაზე, მის მტკიცების ტვირთს წარმოადგენდა ისეთი მტკიცებულებების წარმოდგენა, რაც სადავო ნივთზე მის მართლზომიერ მფლობელობას და ხელშეშლის შესახებ ფაქტს დაადასტურებდა. [საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2017 წლის 22 დეკემბრის განჩინება საქმეზე №ას-865-807-2017.] აპელანტის მიერ წარდგენილი ს.-ის რაიონის სამმართველოს ქალაქ წ.-ის პოლიციის განყოფილების მიერ ა. ბ.-ის მიმართ სხვის საკუთრებაში არსებული უძრავი ნივთის ხელყოფის ან სხვაგვარად ხელშეშლის აღკვეთის შესახებ გაფრთხილება და მის საფუძველზე გამოცემული ოქმი, სააპელაციო საჩივარში მითითებული უკანონო ხელშეშლის განხორციელების დამადასტურებელ მტკიცებულებად უნდა იქნეს მიჩნეული. ასეთი გარემოებების უარყოფის ტვირთი პროცესუალურად, მოპასუხე მხარეს ეკისრება. სააპელაციო შესაგებელში მხარემ ზეპირსიტყვიერად მიუთითა, რომ აპელანტს იმაზე მეტი ტერიტორია აქვს დაკავებული, ვიდრე მას კანონით ეკუთვნის და სწორედ ამ ტერიტორიაზე მოითხოვს იგი ხელშეშლის აღკვეთას, თუმცა, აღნიშნული გარემოების დამადასტურებელი მტკიცებულება საქმეში არ არსებობს. სააპელაციო პალატა განმარტავს, რომ მტკიცებას, როგორც სარჩელის ასევე, შესაგებლის საფუძვლები საჭიროებს. მხარე ვალდებულია შესაგებელში მოყვანილი ფაქტობრივი გარემოებები შესაბამისი მტკიცებულებების წარდგენის გზით ამტკიცოს, რაც განსახილველ შემთხვევაში არ განხორციელებულა. ზემოაღნიშნულის მსგავსად, ვერ იქნება გაზიარებული მოპასუხე მხარის აპელირება მასზედ, რომ ა. ბ.-ის მიმართ გაცემული გაფრთხილება და შედგენილი ოქმი კანონით დადგენილი წესით გაუქმდა, შესაბამისად, იგი ხელშეშლის ფაქტის დამადასტურებელ მტკიცებულებად არ უნდა ყოფილიყო მიჩნეული. სააპელაციო პალატა განმეორებით აღნიშნავს, რომ აღნიშნული დოკუმენტების ბათილად ცნობას საფუძვლად საპოლიციო საქმიანობის სპეციფიკა და არა სამართლებრივი საფუძვლის არარსებობა დაედო, შესაბამისად, მისი გაუქმება ა. ბ.-ის მიერ აპელანტის ქონების უკანონო ხელშეშლის ფაქტის გაქარწყლებად ვერ იქნება მიჩნეული.

13. გარდა ზემოაღნიშნულისა, სააპელაციო სასამართლო მნიშვნელოვნად მიიჩნევს ყურადღება გაამახვილოს საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლზე, რომლის თანახმადაც, ყოველ ადამიანს უფლება აქვს თავის უფლებათა და თავისუფლებათა დასაცავად მიმართოს სასამართლოს. ასევე ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლი სამართლიანი სასამართლო განხილვის უფლებას განამტკიცებს. ამასთანავე აღსანიშნავია, რომ პირისთვის კანონით მინიჭებული უფლება არ უნდა იყოს ილუზორული და სახელმწიფოს მხრიდან მისი ეფექტური დაცვა შესაძლებელი უნდა იყოს. როგორც უკვე აღინიშნა საკუთრების უფლება კონსტიტუციურ უფლებათა რიგს მიეკუთვნება, თუმცა იგი აბსოლუტურ უფლებას არ წარმოადგენს, მისი შეზღუდვა მხოლოდ კანონით დადგენილი წინაპირობების არსებობის შემთხვევაშია დასაშვები.

განსახილველ შემთხვევაში, აპელანტი მიუთითებს, რომ თითქმის ოცი წელია მოპასუხე მხარის მიერ მისი საკუთრების უფლების უკანონო ხელშეშლა ხორციელდება. მან მიმართა პოლიციას და მისი უფლებამოსილების ფარგლებში მიიღო კიდეც ქმედითი ზომები, თუმცა, მოგვიანებით, როგორც პოლიციამ, ასევე თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულმა პალატამ მხარეს განუმარტა, რომ სადავო უფლების ეფექტური დაცვა მხოლოდ კომპეტენტური სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებით იქნებოდა შესაძლებელი. აპელანტმა გაითვალისწინა აღნიშნული მითითებები და სასამართლოს საკუთარი უფლების დასაცავად მიმართა. პალატა განმარტავს, რომ დავის სპეციფიკურობიდან გამომდინარე, შეუძლებელია იმის მტკიცება, თუ რა სიხშირით ირღვევა მესაკუთრის უფლება. დავის სპეციფიკური ხასიათი კი იმაში მდგომარეობს, რომ საქმე რქოსანი პირუტყვის გადაადგილებას ეხება, რაც იმას ნიშნავს, რომ შეუძლებელია, ასეთ ვითარებაში პერმანენტული დარღვევის ფაქტის დადგენა. რქოსანი პირუტყვი შეედინება რა ტერიტორიაზე, იგი გარკვეული პერიოდის შემდეგ აღნიშნულ ტერიტორიას ტოვებს. შესაბამისად, მტკიცების თვალსაზრისით, რთულია იმ ფაქტის დადასტურება, რომ მოსარჩელის საკუთრებაში არსებული ობიექტი მუდმივად ხელყოფის ობიექტია. თუმცა, უფლების შელახვის მიზნებისათვის, საკმარისია, ხელყოფის პერიოდული ფაქტის დადგენაც, რასაც რ. გ.-ის პოლიციის ორგანოებისათვის მიმართვა ადასტურებს (ტ.1, ს.ფ. 16,17, 66-71, 74,75, 137-138). ამასთან, საგულისხმოა, რომ მესაკუთრეს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით განემარტა, რომ ამგვარი ხელყოფის პირობებში პოლიციისათვის მიმართვა არაეფექტური კანონისმიერი მექანიზმია. ამიტომაც, რ. გ.-მ სარჩელით სასამართლოს მიმართა. იმ პირობებში, როდესაც საქმეში წარმოდგენილია მტკიცებულება, რითიც ხელყოფის საგნის (რქოსანი პირუტყვის) მოპასუხის საკუთრებაში შესვლა დასტურდება, და ასევე მესაკუთრის პოლიციისადმი არაერთგზისი მიმართვა დგინდება, პრეზუმირებულია საკუთრებით სარგებლობის ხელშეშლის არაერთჯერადი ხასიათი, მით უფრო, იმ პირობებში, როდესაც საპირისპირო გარემოების დამამტკიცებელი დოკუმენტი საქმეში წარმოდგენილი არ არის. ამდენად, რ. გ.-ს განემარტა რა, რომ პირუტყვის მხრიდან ქონებით სარგებლობის უკანონო ხელშეშლის აღკვეთა პოლიციისადმი მიმართვის გზით ვერ განხორციელდებოდა, სასამართლოს მიერ აპელანტის მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა, მისი კონსტიტუციითა და სხვა სამართლებრივი აქტებით გარანტირებული უფლების ხელყოფასა ან/და ფაქტობრივ გაქრობას გაუთანაბრდება, რადგან უდავოდაა დადგენილი, რომ აპელანტმა სხვა ყველა კანონით გათვალისწინებულ ღონეს მიმართა საკუთარი უფლების დასაცავად, თუმცა, მისთვის სასურველ შედეგს ვერ მიაღწია.

14. სააპელაციო სასამართლო ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ სასამართლოსადმი მიმართვის უფლება შედეგზე ორიენტირებული უფლებაა და, თუნდაც, სასურველი გადაწყვეტილების მიღება არასაკმარისია აღნიშნული მიზნის მისაღწევად, გადაწყვეტილების დროული და სრულყოფილი აღსრულების გარეშე.[საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2018 წლის 11 იანვრის განჩინება საქმეზე №ას-1470-1390-2017.] ამ კონტექსტში, მნიშვნელოვანია ევროსასამართლოს მიდგომა, რომლის თანახმად, აღნიშნული უფლება, მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის მიზნებისთვის „სასამართლო პროცესის“ განუყოფელი ნაწილია. სასამართლომ არაერთგზის მიუთითა, რომ სამართლიანი სასამართლო განხილვის უფლება ძალაში შესული გადაწყვეტილების აღსრულების უფლებასაც მოიცავს. ეს უფლება არარეალური იქნებოდა, თუ ხელშემკვრელი სახელმწიფოს ეროვნული სამართლებრივი სისტემა შესაძლებელს გახდიდა, ძალაში შესული საბოლოო გადაწყვეტილება ერთი მხარის საზიანოდ არაქმედითი დარჩენილიყო. ნებისმიერი სასამართლოს მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილების აღსრულება „სასამართლო პროცესის“ განუყოფელ ნაწილად უნდა განიხილებოდეს. [ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებები: „შპს „იზა“ და მაკრახიძე საქართველოს წინააღმდეგ“, განაცხადი № 28537/02, ასევე, საქმე „აპოსტოლი საქართველოს წინააღმდეგ“ განაცხადი № 40765/02]

სააპელაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ განსახილველ შემთხვევაში, გადაწყვეტილების აღსრულებადობა აღსრულების ეტაპზე ხელშეშლის აღკვეთის არსებობაზეა დამოკიდებული. სააპელაციო საქმისწარმოების მიმდინარეობისას მოპასუხე მხარის მთავარ შესაგებელს წარმოადგენდა ის გარემოება, რომ ის აპელანტის უძრავი ქონების უკანონო ხელშეშლას არ ახორციელებდა, შესაბამისად, აღნიშნული მტკიცების მართებულობის შემთხვევაში, მისი უფლების ხელყოფა ან/და შელახვა პრაქტიკულად გამორიცხულია, ვინაიდან გადაწყვეტილება ასეთ შემთხვევაში არ აღსრულდება. ამავდროულად კი, ხელშეშლის არსებობის შემთხვევაში, აპელანტის კონსტიტუციით გარანტირებული უფლება დაცული იქნება, რითაც სამართლიანი სასამართლოს უფლების სრულყოფილი რეალიზაცია მოხდება, ანუ სხვაგვარად თუ ვიტყვით, თუ აღსრულების ეტაპზე ა. ბ.-ის კუთვნილი საქონლის მხრიდან რ. გ.-ის კუთვნილი მიწის ნაკვეთით სარგებლობას (ან სხვაგვარ ხელშეშლას) ადგილი არ ექნება, გადაწყვეტილება არ აღსრულდება, ხოლო ასეთი ხელშეშლის არსებობის, ან თუნდაც, შემდგომში წარმოშობის შემთხვევაში, გადაწყვეტილების აღსრულების სამართლებრივი და ფაქტობრივი საფუძველი იარსებებს.

15. ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, სააპელაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ განსახილველ შემთხვევაში, სამოქალაქო კოდექსის 172-ე მუხლის მე-2 ნაწილის დისპოზიციით გათვალისწინებული ყველა ელემენტი არსებობს, რაც, სააპელაციო სასამართლოს სხდომაზე დაზუსტებული მოთხოვნის ფარგლებში (ხელშეშლის აღკვეთა, რაც ყოველგვარი სარგებლობის აკრძალვაში გამოიხატება), სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილების საფუძველს ქმნის, კერძოდ, აპელანტი იმ ქონების მესაკუთრეა, რომლის უკანონო ხელშეშლის აღკვეთასაც მოითხოვს და საქმეში არსებული მასალებით მოპასუხე მხარის მიერ, პერიოდულად, უკანონო ხელშეშლის განხორციელება დასტურდება.

16. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 377-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, სააპელაციო სასამართლო ამოწმებს გადაწყვეტილებას სააპელაციო საჩივრის ფარგლებში ფაქტობრივი და სამართლებრივი თვალსაზრისით. ამავე მუხლის მეორე ნაწილის შესაბამისად, სამართლებრივი თვალსაზრისით შემოწმებისას სასამართლო ხელმძღვანელობს 393-ე და 394-ე მუხლების მოთხოვნებით.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 386-ე მუხლის შესაბამისად, თუ სააპელაციო საჩივარი დასაშვებია და საქმე პირველი ინსტანციის სასამართლოს არ უბრუნდება, სააპელაციო სასამართლო თვითონ იღებს გადაწყვეტილებას საქმეზე. იგი თავისი განჩინებით უარს ამბობს სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე ან გასაჩივრებული გადაწყვეტილების შეცვლით იღებს ახალ გადაწყვეტილებას.

17. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 53-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, იმ მხარის მიერ გაღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს, თუნდაც ეს მხარე განთავისუფლებული იყოს სახელმწიფო ბიუჯეტში სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან. თუ სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა, მაშინ ამ მუხლში აღნიშნული თანხა მოსარჩელეს მიეკუთვნება სარჩელის იმ მოთხოვნის პროპორციულად, რომელიც სასამართლოს გადაწყვეტილებით იქნა დაკმაყოფილებული, ხოლო მოპასუხეს – სარჩელის მოთხოვნის იმ ნაწილის პროპორციულად, რომელზედაც მოსარჩელეს უარი ეთქვა.

განსახილველ შემთხვევაში, რ. გ.-ს პირველი ინსტანციის სასამართლოში ბაჟის სახით 100 ლარი აქვს გადახდილი, სააპელაციო სასამართლოში კი იგი ბაჟის გადახდის ვალდებულებისგან გათავისუფლდა. მოცემულ შემთხვევაში სააპელაციო საჩივარი სრულად დაკმაყოფილდა, შესაბამისად, თანახმად სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 53-ე მუხლისა, მოპასუხე ა. ბ.-ს აპელანტის სასარგებლოდ მის მიერ ბაჟის სახით გადახდილი 100 ლარის, ხოლო სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ ბაჟის სახით 160 ლარის გადახდა უნდა დაეკისროს.

სააპელაციო პალატამ იხელმძღვანელა საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 386-ე, 389-ე, 390-ე, 53-ე მუხლებით, და

დ ა ა დ გ ი ნ ა

1. რ. გ.-ის სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდეს;

2. გაუქმდეს სიღნაღის რაიონული სასამართლოს 2017 წლის 8 ნოემბრის გადაწყვეტილება;

3. რ. გ.-ის სარჩელი დაკმაყოფილდეს;

4. აეკრძალოს ა. ბ.-ს რ. გ.-ის კუთვნილი უძრავი ნივთის, კერძოდ, ს.-ის რაიონში სოფელ ბ.-ში, მდებარე მიწის ნაკვეთის (საკადასტრო კოდი: XX.XX.XX.XXX) ყოველგვარი სარგებლობა;

5. ა. ბ.-ს რ. გ.-ის სასარგებლოდ დაეკისროს მის მიერ გადახდილი ბაჟის, 100 ლარის ოდენობით, ანაზღაურება;

6. ა. ბ.-ს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ დაეკისროს, ბაჟის სახით, 160 ლარის გადახდა;

7. განჩინება შეიძლება გასაჩივრდეს საქართველოს უზენაეს სასამართლოში მისი სარეზოლუციო ნაწილის მე-8 პუნქტით გათვალისწინებული წესების დაცვით დასაბუთებული განჩინების ასლის ჩაბარებიდან 21 დღის ვადაში თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატაში საკასაციო საჩივრის წარდგენის გზით;

8. განჩინების გასაჩივრების მსურველი მხარე, თუ ის ესწრება განჩინების გამოცხადებას ან მისთვის ცნობილია განჩინების გამოცხადების თარიღი, ვალდებულია, განჩინების სარეზოლუციო ნაწილის გამოცხადებიდან არა უადრეს 20 და არა უგვიანეს 30 დღისა, გამოცხადდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოში და ჩაიბაროს გადაწყვეტილების ასლი. წინააღმდეგ შემთხვევაში გასაჩივრების ვადის ათვლა დაიწყება განჩინების გამოცხადებიდან 30-ე დღეს. ამ ვადის გაგრძელება და აღდგენა დაუშვებელია.

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 46-ე მუხლით გათვალისწინებული პირებისათვის, ასევე პატიმრობაში მყოფი იმ პირებისათვის, რომლებსაც არ ჰყავთ წარმომადგენელი, გადაწყვეტილების ასლის გაგზავნასა და ჩაბარებას უზრუნველყოფს სასამართლო ამავე კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლებით დადგენილი წესით.




უკან დაბრუნება